iNNOVATiON VALLEY

Een initiatief van Tijd Connect in samenwerking met inno.com

Hoe Belgische bedrijven innoveren

www.tijd.be/innovationvalley

“Elke euro die u in technologie investeert, moet maximaal renderen” IT-ARCHITECTUUR LIJKT MISSCHIEN EEN ABSTRACTE TERM, MAAR IS STRATEGISCHER EN BELANGRIJKER DAN OOIT. ORGANISATIES MOETEN NU EENMAAL SNEL KUNNEN SCHAKELEN, EN HUN IT-SYSTEMEN DUS OOK. ‘IT-ARCHITECTUUR BEGINT VANDAAG BIJ DE TOP VAN EEN BEDRIJF’, WEET FILIP CANNAERTS, PARTNER VAN INNO.COM.

‘O

Filip Cannaerts partner bij inno.com

ns project met bpost toont goed waar ons bedrijf het verschil maakt’, vertelt Johan Van Looy, partner bij inno.com. Bpost stond voor grote uitdagingen. De organisatie zag haar inkomsten onder druk komen, en wilde haar zakenmodel verruimen met nieuwe diensten voor de klant. Hun rechtstreeks contact met de klant, de zogenoemde last mile, was (en is) hierbij een belangrijke troef. ‘Bpost zag veel nieuwe mogelijkheden, maar zat onvermijdelijk met een erfenis uit het verleden. Samen met ons hebben ze een centraal architectuurdepartement ingericht dat nauw in contact staat met de andere afdelingen in hun organisatie. We hebben hun hele strategie onder de loep genomen, de impact inzake technologie bekeken en de architectuur voor de toekomst vastgelegd.’ De situatie bij bpost is kenmerkend, benadrukt Filip Cannaerts. ‘Het is een typische stand van zaken. De strategie van een bedrijf verandert. Zoiets heeft impact op de rest van een organisatie en niet in het minst op de technologie die het bedrijf gebruikt’, legt hij uit. Meer en meer bedrijven en hun processen digitaliseren, en dan zijn visie en zicht op hun IT-architectuur crucialer dan ooit tevoren. Al begint alles met de strategie, en dus met de bedrijfstop. ‘Het is zoals ik vaak zeg’, grapt Cannaerts, ‘I’m in love met business, niet met technologie.’

AANPAK

Wij brengen IT en business samen bij de vraagstukken over hun ICT-architectuur

De aanpak bij inno.com is dus logisch: bij architectuurprojecten wordt altijd eerst gepraat over de bedrijfsstrategie. ‘Wij brengen IT en business samen bij de vraagstukken over hun ICT-architectuur. Dat laatste mag je breed bekijken. Eigenlijk gaat het hier om alles wat in een organisatie met informatisering heeft te maken’, vertelt Johan Van Looy. Hoe begint een bedrijf als inno.com aan zo’n oefening rond ICT-architectuur? Het overloopt de belangrijkste basisprocessen die in een organisatie gangbaar zijn. ‘Je gaat het landschap op die manier clusteren. Vervolgens bekijk je welke processen en welke IT-systemen erachter cruciaal zijn voor je bedrijf. Waar maak je echt het verschil mee? Bij bpost is iets als een CRM databank bijvoorbeeld wel belangrijk, maar niet differentiërend. Hiervoor kunnen ze dan terugvallen op standaardoplossingen die in de markt beschikbaar zijn’, illustreert hij. ‘Andere toepassingen, zoals rond het operationele en logistieke, zijn voor hen dan weer cruciaal. Daar is maatontwikkeling in sommige gevallen wel aangewezen.’ Dergelijke keuzes zijn erg bepalend voor latere ontwikkelingen. Het vermijdt meteen dat in een organisatie nadien een wildgroei aan eigen ontwikkelde toepassingen blijft opduiken. Hierdoor raak je snel het overzicht kwijt. En dan wordt het moeilijker om op basis van dergelijk IT-landschap verder te ontwikkelen, laat staan snel te kunnen schakelen. ‘Elke euro die in technologie wordt geïnvesteerd moet ook een maximale waarde hebben voor een bedrijf. Dat is de belangrijkste rol van een ICT-architectuur, en dus ook van een specialist als inno.com’, stelt Van Looy. ‘Dat is niet alleen een strategische, maar ook een financiële kwestie.’

INNOVATIE Enterprise architectuur draait niet alleen om de technologie die een bedrijf gebruikt of zal gebruiken, maar ook om alles wat erbij komt kijken, zoals de organisatie, het financiële en het beheer van het hele proces. ‘Het bevat veel invalshoeken. Er komt heel wat bij kijken om zoiets op te zetten. We helpen organisaties om zich dit alles toe te eigenen en hier matuur in te worden.’ Een bedrijf begint zelden vanaf nul met zijn IT-systemen. Maar meestal heeft het

wel een idee waar het naartoe moet. ‘Je legt dan een soort blueprint vast die als een ideale toestand geldt. Verder definieer je een roadmap om zoveel mogelijk naar die blueprint toe te werken. De blueprint kun je zien als een soort van schatkist, je roadmap als een schattenkaart’, aldus Van Looy. Wat doet een bedrijf met totaal nieuwe projecten en behoeften, die ook heel erg snel moeten worden opgezet en moeilijk meteen in een architectuur ingepast raken? ‘Daar moet een organisatie zeker rekening mee houden’, beaamt Van Looy. ‘Wij stellen voor om die niet meteen in de roadmap te integreren, maar ze eerst de nodige tijd te geven. Zodra een businessproject levensvatbaar is, kun je het nog in het totale plaatje integreren’, stelt hij. ‘En op die manier geef je jezelf de kans om heel snel met iets nieuws te beginnen en de innovatie zo goed mogelijk te ondersteunen.’

NIEUWE WERELD Zowat iedereen heeft de mond vol van innovatie, maar hoe maak je het enorme belang daarvan duidelijk? ‘De wereld zonder innovatie zou zeer saai zijn, want alles zou hetzelfde blijven. Streven naar zaken anders doen en ze waardevoller maken, is essentieel. Daarbij stel je de meest fundamentele dingen in een organisatie of samenleving in vraag. Dat in vraag stellen wordt het fundament waarop je verder bouwt’, zegt Johan Cattersel, ceo van inno.com. ‘Zoeken, pionieren, van de begane paden durven af te wijken gebeurt al eeuwen, maar nu doet de hele wereld het. De druk om innovatief te zijn is groter dan ooit. Een bloeiend bedrijf kan binnen de kortste keren worden gekelderd door een briljant idee ergens ver weg.’ Cattersel ziet in zijn ICT-business ook de kiem voor innovatie. ‘In de 17 jaar dat ik inno.com leid, zag ik twee periodes van innovatie: de eerste rond de eeuwwisseling en de tweede de jongste vier jaar. Telkens vond er een doorbraak in de digitale technologie plaats, die innovatie sterk in de hand werkt. Organisaties ontwaren nieuwe mogelijkheden en stellen hun businessmodel in vraag.’ De term crisis lijkt Johan Cattersel in die context ongepast. ‘De banken en de euro, die hebben een crisis gekend. Wat de bedrijfswereld meemaakt, is geen crisis, maar het begin van een nieuwe wereld. We kunnen ons nog niet voorstellen waartoe dit allemaal zal leiden. Maar elk bedrijf moet wel zijn motor van innovatie draaiende houden. Zoals Darwin zei: aanpassen of verdwijnen.’

ICT-architectuur? Over ICT-architectuur worden boeken geschreven, en MBA-programma’s verzorgd. Maar hieronder toch enkele aandachtspunten die ook voor uw organisatie van tel zijn. • ICT-architectuur is voor het hele bedrijf, en niet alleen het domein van de IT-afdeling. Projecten hebben typisch een impact op zowel de business als op IT. • Alle plannen en initiatieven die u neemt, moeten kunnen ingepast worden in een overkoepelend strategisch kader. • ICT-architecten functioneren niet vanuit een ivoren toren, maar werken op structurele basis samen met de rest van de organisatie, zowel binnen IT als binnen de business, en zowel naar de top van het bedrijf als naar de basis toe. • Communicatie is een belangrijk aspect. ICT-architecten moeten hun plannen en noden in begrijpbare taal kunnen overbrengen en feedback krijgen van de rest van de organisatie. • Een gedegen ICT-architectuur is vooral voor grotere organisaties van tel. Wacht er niet te lang mee. Als de concurrentie het al op poten heeft gezet, wordt het de allerhoogste tijd om er mee te beginnen.

Elk bedrijf moet zijn motor van innovatie draaiende houden Johan Cattersel ceo van inno.com

Master-na-Master Enterprise architectuur is een ingrijpende en belangrijke discipline. Inno.com werkt hierbij als specialist nauw samen met de academische wereld. Een voorbeeld is het Master-na-Master in ICT Enterprise Architecture, dat 18 maanden loopt en door inno.com wordt georganiseerd. Hierin komen alle domeinen aan bod van enterprise architectuur, technische elementen, maar ook puur zakelijk en beheersmatige topics. ‘Er is veel vraag naar. Wij zien voor dit Master-na-Masterprogramma ook meer en meer interesse van partijen buiten de traditionele IT-afdeling of het IT-management’, stelt Filip Cannaerts. ‘Dat is een opmerkelijke verschuiving, die we alleen maar kunnen toejuichen.’ Voor deze Master-na-Master-opleiding werkt inno.com samen met alle universiteiten van ons land. Het gaat hier bovendien om een officiële opleiding, want inno.com is een door de overheid officieel erkend onderwijsinstituut. ‘Ook als onderzoekscentrum zijn wij

officieel erkend. We voeren onafhankelijk onderzoek uit naar alles wat met architectuur te maken heeft.’ Die status is best bewonderenswaardig. Inno.com is een puur Belgisch bedrijf. Het is een kmo met ongeveer 70 medewerkers, allemaal experts in één domein van enterprise architectuur. De gemiddelde leeftijd is veertig jaar met vijftien jaar ervaring in de materie. De samenwerking met de buitenwereld stopt niet bij het opleidingsprogramma. ‘Onze consultants en professoren komen regelmatig samen om ideeën uit te wisselen. Zo houden we elkaar up-todate rond dit expertisedomein.’ Het is ook de bedoeling dat de samenwerking met andere bedrijven nog wordt verder uitgewerkt. Bij enterprise architectuur duiken vaak dezelfde vraagstukken op. ‘Veel organisaties zijn met hetzelfde bezig. Dat merken we ook bij onze klanten’, aldus Cannaerts. Daarom is het delen van kennis, ook in dit domein, heel erg belangrijk. ‘Wij willen dit netwerkmodel mee verder uitwerken, met onze rol als een soort van centrale hub.’

Johan Van Looy partner bij inno.com

CONNECT Tijd Connect biedt bedrijven, organisaties en overheden toegang tot het netwerk van De Tijd. Om hun visie, ideeën en oplossingen te delen met de De Tijd-community. Inno.com is zelf verantwoordelijk voor de inhoud.

Onder de verantwoordelijkheid van:

iNNOVATiON VALLEY

Une initiative de Tijd Connect en collaboration avec inno.com

Quand les entreprises belges se font innovantes

www.lecho.be/innovationvalley

«Chaque euro que vous investissez dans la technologie doit générer un rendement maximum» PARLER D’ARCHITECTURE INFORMATIQUE PEUT SEMBLER ABSTRAIT, MAIS L’IMPORTANCE STRATÉGIQUE DE L’ARCHITECTURE ICT N’A JAMAIS ÉTÉ AUSSI GRANDE. LES ORGANISATIONS MODERNES DOIVENT POUVOIR RÉAGIR RAPIDEMENT, ET LEUR SYSTÈME INFORMATIQUE AUSSI. «AUJOURD’HUI, L’ARCHITECTURE INFORMATIQUE COMMENCE AU SOMMET D’UNE ENTREPRISE», EXPLIQUE FILIP CANNAERTS, PARTNER D’INNO.COM.

N

«

Filip Cannaerts partner chez inno.com

otre projet avec bpost est une bonne illustration de la manière dont notre entreprise fait la différence», explique Johan Van Looy, partner chez inno.com. Bpost devait faire face à d’importants défis. L’organisation voyait ses revenus diminuer, et voulait étendre son business model à de nouveaux services pour le client. Leur contact avec le client, le last mile, était (et est toujours) un atout important. «Bpost entrevoyait de nombreuses nouvelles possibilités, mais était inévitablement confrontée à un héritage du passé. Avec notre collaboration, ils ont créé un département central d’architecture en étroite relation avec les autres départements de l’organisation. Nous avons analysé l’ensemble de leur stratégie, étudié l’impact en matière de technologie et défini l’architecture pour l’avenir.» La situation de bpost est caractéristique, souligne Filip Cannaerts. «C’était un état des lieux typique. La stratégie d’une entreprise change, ce qui a nécessairement un impact sur le reste de l’organisation, et notamment sur la technologie qu’elle utilise». De plus en plus d’entreprises se numérisent et digitalisent leurs processus; la vision de l’architecture informatique et le regard que l’on porte sur elles à ce moment-là sont plus cruciaux que jamais. Tout commence avec la stratégie, et donc au sommet de l’entreprise. «Je le dis souvent», sourit Filip Cannaerts: «je suis un amoureux du business, pas de la technologie.»

APPROCHE

Nous réunissons le département informatique et le business autour de questions relatives à l’architecture ICT

L’approche d’inno.com est donc avant tout logique: les projets d’architecture commencent toujours par la stratégie de l’entreprise. «Nous réunissons le département informatique et le business autour de questions relatives à l’architecture ICT. Cette dernière doit être comprise au sens large. En fait, elle couvre tout ce qui est lié à l’informatisation dans une organisation», explique Johan Van Looy. Comment une entreprise comme inno.com peut-elle mettre en œuvre un tel exercice d’architecture ICT? Elle commence par analyser les principaux processus de base qui existent dans l’organisation. Johan Van Looy: «Nous subdivisons le paysage sur cette base.» «Ensuite, nous identifions les processus et systèmes informatiques sous-jacents essentiels à l’entreprise. Grâce à quels éléments cette dernière fait-elle vraiment la différence? Chez bpost par exemple, la base de données CRM est un élément important, mais qui ne permet pas de se différencier. Pour cet aspect-là, ils peuvent donc se tourner vers des solutions standard disponibles sur le marché. D’autres applications, notamment en matière de personnel et de logistique, sont en revanche cruciales pour l’organisation. Ce sont celles-là qu’il faut développer sur mesure.» De tels choix sont déterminants pour les évolutions futures. Ils évitent aussi la prolifération d’applications développées en interne; dans ce cas, on perd rapidement le contrôle de la situation. Et il devient alors plus difficile de continuer à développer sur la base d’un tel paysage informatique, a fortiori de pouvoir réagir rapidement. «Chaque euro investi dans la technologie doit avoir une valeur maximale pour l’entreprise. C’est le rôle principal d’une architecture ICT et donc d’un spécialiste comme inno.com», affirme Johan Van Looy. «Ce n’est pas seulement une question stratégique, mais aussi une question financière.»

INNOVATION L’architecture d’entreprise ne concerne pas uniquement la technologie qu’une entreprise utilise ou a utilisée, mais aussi tout ce qui a un rapport avec elle: l’organisation, l’aspect financier et la gestion de l’ensemble des processus. «Elle comporte de nombreux aspects. Nous aidons les organisations à se les approprier et à gagner en maturité dans ces différents domaines.» Une entreprise démarre rarement de zéro en matière de systèmes informatiques. Et la plu-

part du temps, elle a une idée de la direction qu’elle veut prendre. «On définit alors une sorte de blueprint, qui a valeur de situation idéale. Ensuite, on élabore une feuille de route destinée à se rapprocher autant que possible de ce blueprint. Celui-ci constitue alors une espèce de trésor; et la feuille de route est la carte qui y mène», explique J. Van Looy. Que fait une entreprise face à des projets et besoins totalement neufs, devant être mis en place très rapidement et s’inscrivant difficilement dans une architecture existante? «Une organisation doit assurément en tenir compte. Nous proposons alors de ne pas les intégrer immédiatement dans la feuille de route, mais de leur laisser d’abord le temps nécessaire. Vous pouvez encore intégrer un projet dans la situation globale une fois qu’il est viable», poursuit-il. «De cette façon, il est possible de lancer rapidement quelque chose de nouveau et de soutenir autant que possible l’innovation.»

UN MONDE NOUVEAU A peu près tout le monde parle d’innovation, mais comment en exprimer l’énorme importance? «D’abord, un monde sans innovation serait très ennuyeux, car tout resterait à l’identique. Il est essentiel de chercher à faire les choses autrement et à en accroître la valeur. Ce qui implique de remettre en question les éléments les plus fondamentaux d’une organisation et de la société. Et c’est cette mise en question qui constitue la base sur laquelle on construit», explique Johan Cattersel, CEO d’inno.com. «Chercher, explorer, oser s’écarter des sentiers battus: tout cela existe depuis des siècles, mais aujourd’hui, c’est le monde entier qui participe à ce phénomène. La pression en faveur de l’innovation n’a jamais été aussi grande. Une entreprise florissante peut s’effondrer en quelques mois sous l’effet d’une idée brillante provenant de l’autre bout du monde.» Johan Cattersel voit aussi le germe de l’innovation dans son activité ICT. «Au cours des 17 années durant lesquelles j’ai dirigé inno.com, j’ai connu deux périodes d’innovation: la première à la fin du siècle dernier, et la seconde ces quatre dernières années. Chaque fois, elle a été induite par une percée en matière de technologie numérique, qui favorise énormément l’innovation. Les organisations explorent de nouvelles possibilités et remettent leurs business models en question.» Dans ce contexte, le terme de crise semble inadapté à J. Cattersel. «Les banques et l’euro ont connu la crise. Ce que traverse le monde de l’entreprise n’est pas une crise, mais le début d’un monde nouveau. Nous ne pouvons pas encore savoir ce sur quoi tout cela va déboucher. Mais chaque entreprise doit continuer à innover sans cesse. Comme l’a dit Darwin: s’adapter ou disparaître.»

L’architecture ICT? Ouvrages, programmes de MBA, … On parle souvent de l’architecture ICT. Pour vous aider à y voir plus clair, voici quelques points-clés qui peuvent faire la différence pour votre organisation. • L’architecture ICT concerne toute l’entreprise, et ne relève pas uniquement du département informatique. Les projets y sont par définition stratégiques. • L’ensemble des projets et initiatives que vous entreprenez doivent être pertinents d’un point de vue stratégique. • Les architectes ICT ne travaillent pas dans une tour d’ivoire, mais collaborent sur une base structurelle avec le reste de l’organisation. • La communication constitue un aspect important. Les architectes ICT doivent pouvoir transmettre leurs projets et leurs besoins dans un langage compréhensible, et recevoir un feed-back du reste de l’organisation. • Une bonne architecture ICT est surtout importante pour les plus grandes organisations. N’attendez pas trop longtemps. Si la concurrence a déjà mis son architecture en place, il est plus que temps de vous y atteler.

Toute entreprise doit entretenir le moteur de son innovation Johan Cattersel CEO d’inno.com

Master après Master L’architecture d’entreprise est une discipline dont l’impact est conséquent. En tant que spécialiste, inno.com travaille en étroite collaboration avec le monde académique. Notamment via un Master après Master en ICT Enterprise Architecture, de 18 mois, organisé par inno.com. On y aborde tous les domaines de l’architecture d’entreprise: les éléments techniques, mais aussi des sujets relevant exclusivement de la conduite des affaires et de la gestion. «La demande est forte. Nous constatons un intérêt croissant pour le programme de ce Master après Master de la part de parties qui ne relèvent pas des départements ou de la gestion informatiques au sens traditionnel», affirme Filip Cannaerts. «C’est une évolution remarquable, que nous ne pouvons que saluer.» Pour ce Master après Master, inno.com collabore avec toutes les universités de notre pays. Il s’agit par ailleurs d’une formation officielle, car inno.com est un institut d’enseignement agréé par les instances officielles. «Nous possédons également un agrément officiel en tant que centre de recherche. Nous menons des recherches

indépendantes sur tout ce qui est lié à l’architecture.» Ce statut est assez admirable. Inno.com est une entreprise purement belge. C’est une PME d’environ 70 collaborateurs, tous experts dans un domaine de la structure d’entreprise. La moyenne d’âge y est de 40 ans, avec 15 ans d’expérience. La collaboration avec le monde extérieur ne se limite pas aux programmes de formation. «Nos consultants et professeurs se réunissent régulièrement pour échanger des idées. Ils se tiennent informés de tout ce qui se passe dans ce domaine d’expertise.» L’objectif est également de prolonger cette collaboration avec d’autres entreprises. Les mêmes questions sont souvent soulevées en matière d’architecture d’entreprise. «De nombreuses organisations ont les mêmes préoccupations. Nous le remarquons également chez nos clients», affirme Filip Cannaerts. C’est pourquoi le partage de connaissances, y compris dans ce domaine, est primordial. «Nous souhaitons continuer à étendre ce modèle en réseau, en jouant un rôle de hub central.»

Johan Van Looy partner chez inno.com

CONNECT Echo Connect offre aux entreprises, organisations et organismes publics l’accès au réseau de L’Echo, pour partager leur vision, leurs idées et leurs solutions avec la communauté de L’Echo. Inno.com est responsable du contenu.

Sous la responsabilité de: