kurmancî - Institut kurde de Paris

to clip, to trim lengirîn: kulîn, kullîn aksamak, topallamak boiter to limp navhincî : navincî orta, vasat moyen medium, mean, average. pêÒmêr öncü avant-garde.
727KB taille 31 téléchargements 203 vues
hejmar 17

havîn 1995

KURMANCÎ rojnameya taybetî ya Enstîtuya kurdî ya Parîsê li ser pirsên zaravê kurmancî 15

18

14

11

12

3

13

1 2

5

4 6

9

kurdî aÒ aÒê avê aÒvan, qeraÒ aÒvanî, aÒhêrî miz, mûçik Òîp, sûle, sûlav bîra aÒ lûla aÒ birca avê avbir, bêrvî mifta eyarê gond, pewere, per, perik, perwaneyên çerxê bindoxe cehenem, dojeh, tenbox, doÒeder ardeling, ardelîn misaxe beraÒ: berê aÒ, berdê aÒ beraÒê serê beraÒe binî, binberaÒ bist, ling, milê aÒ çeqçeqok, çeqçeq oxim, dewle: dewla aÒ qerase çirxat çirxat kirin niqirandin sikir

8

7

17

tirkî defiirmen su defiirmeni defiirmenci defiirmene bufiday öfiütmeye giden defiirmen ücreti, ücret

fransizî moulin moulin à eau meunier personne qui apporte son blé au moulin prix à payer pour faire moudre le blé efiimli defiirmen savafiÈ counduit incliné d’eau destiné à faire tourner le moulin defiirmen kuyusu réservoir d’eau destinée à faire tourner le moulin savak olufiu conduite du réservoir d’eau su kulesi château d’eau su kesici, vana vanne ayar anahtarÈ, ayarlayÈcÈ mécanisme de régulation de la mouture çark kanatÈ pale de la roue bilya yuvasÈ defiirmen çarkÈ yatafiÈnÈn bulundufiu yer un olufiu

un haznesi defiirmen taÒÈ üst defiirmen taÒÈ alt defiirmen taÒÈ hareket mili çakÈldak bufiday hunisi manivela defiirmen freni frenlemek çentikleme savak, tesviye havuzu

roulement à billes enceinte de la roue conduit d’évacuation de la farine réservoir de farine meule de moulin en pierre meule supérieure meule inférieure moyeu batttant de la meule entonnoir de débit du blé levier, manivelle frein de la roue meunière freiner cranter, denteler, encocher écluse

Min ev nivîsî ne ji bo sahibrewacan Belkî ji bo biçûkêd Kurmancan Ehmedê Xanî

(Sedsala XVII)



1- cowa avê, coka êÒ 2- Òîp, sip, sûle 3- bota aÒê, burca avê, bîra aÒ, bîra êÒ, sûle 4- avbir, bêvî 5- mifta ‘eyarê, kilîlkê beraÒê 6- gond, jewere, kond 7- per, perik 8- bindoxe, bindeqe, mûrî 9- cehennem, doÒeder, dojezer, tenbox 10- çeviya aÒê, çirtûl Amadekar : ELï…ÊR 11- ardeling, misaxe, mesax 12- çala aÒ îngilîzî 13- bist, ling, pêaÒ, mîla aÒê mill (flour mill) 14-15beraÒ, tay, ta, berê aÒ water mill 14beraÒê binî, jerê binî, binberaÒ miller 15- beraÒê serî, jerê ser, beraÒ someone bringing 16- tebere their wheat to be ground charge for milling wheat 17- çeqçeqoq, çeqçeqe, çeqçek 18- oxim, dewla aÒ, dola aÒ

water flume or sluice for mill mill pond

water feed channel water tower hatch, floodgate mechanism for adjusting fineness of grind mill vane ball bearing place surroun ding mill wheel channel for collecting flour flour bin mill stone upper mill stone lower mill stone hub of the mill mill clapper, mill hopper wheat feed funnel crank, lever mill-wheel brake to brake to notch weir

Civîna bihara 1995an Civîna bihara 1995an ya li ser zaravayê kurmancî di navbera rojên 9-15ê nîsanê bi dar ket. Hevalên beÒdar, her wekî caran, vê carê jî bi dirêjahiya hefteyekê li gor bernameya xwe xebitîn. Li ser pirs û pirsgirêkên têvel bi hev Òêwirîn û gotûbêj kirin. Em di vê hejmara Kurmancî de encamên berhem û xebata wan pêÒkêÒî we dikin. Hevalên beÒdar yên vê civînê : Mistefa Aydogan (Mêrdîn), Lutfî Baksî (Xerzan), Rojen Barnas (Diyarbekir), Mizaffer Begzade (…ikak), ElîÒêr (Wan), Abdullah Emin Bêtasî (Behdînan), Rojan Hazim (Hekarî), Musa Kaval (Hekarî), Hemîd Kiliçaslan (Mêrdîn), Kendal Nezan (Diyarbekir), Zinar Soran (Dêrik), Veysi Zeydanli (Bidlîs), Zeynelabidîn Zinar (Batman) û ReÒo Zîlan (Agirî).

Kurm ancî • 177 •

F

E

R

H

E

N

G

O

K

A

Pehlewî û K urmancî - III - (M-S)

Amadekar : Rojen BARNAS

M Transkrîpsiyona Pehlewî û xwendina wê

Kurmanciya wê ya îroyîn

Fransizî

Îngîlîzî

mædag [N. mæda ](madeg/made) mædag [N.mæya] (made/maye) mæd¡g (madîg) mæh (mah) mæh¡g [N.mæh¡] (mahîg/mahî) man (men) mæn (man) mænag (maneg) mænæg [N.mænæ](manag/mana) mændan, mæn- (manden/man) mændag (mandeg) mæræg (marag) mard (merd) mardænag (merdaneg) mardÏm [N.mardum] (merdom/merdum) mardÏm¡h (merdomîh) mirovî max⁄ (mexÒ) mazg [N.ma!z] (mezg/me‹z) mazgit{=>Er. mescîd} (mezcid) mëx (mê‹) mehmæn (mihman) mehtar (mihter) më⁄ (mêÒ) më⁄ag (mêÒeg) mëzd [N.mëz] (mêzd/mêz) mëzdbæn (mêzdban) mëz¡dan, mëz- (mêzîden, mêz) mihr (mihr) mij (ag) [N.mu (a)] (mijeg/muje) mistan, mëz- [N.mëz¡dan] (misten, mêz-/mêzîden) mizd [N.muzd] (mizd/muzd) mÏr (mor) morwær¡d (morwarîd)

madek, mak/ma, mê made madî meh masî min mal, xanºman mane mîna, fena, nola man / mayin, mînmandº meraq mêr mêrane, mêranî, merdane merov, meriv, mirov, merî merovî, merivî, mêÒ mejî, mêjî, mêjk mizgeft mij mêvan, mîvan,mêhvan mehder mêÒin, mih mîz meze mazºban, mazºvan mistin, mis-/mijîn, mijmehr,mar (zewac) mijang, bijang, mijºlang, mijgul mîstin, mîz-

femelle essence, substance essentiel lune, mois poisson moi, je, mon, ma maison, habitation sens, esprit comme, similaire rester, demeurer fatigué, peu, zélé, péché curiosité, préoccupation homme bravoure, bravement homme, être, humain, gens genre humain,humanité mouche cerveau, cervelle mosquée brouillard hôte, invité acceptable aîné, supérieur mouton, brebis urine offrande, repas hôte sucer, téter acte de mariage cil uriner

female essence substance essential moon, month fish I, me house, dwelling mind like, resembling stay, remain tired, remiss, fault, sin perceptive, sensitive man manly, brave man, mankind, people humanity, humannes fly brain, marrow mosque cloud, mist inhabitant, guest elder, senior sheep, ewe urine offering, meal host suck contract, bond eyelid, eyelash urinate

miz (destmiz, romizî) mºr, mºrî mirwarî, mirarî

salaire, récompense fourmille perle

reward, hire, pay ant pearl

• 178 • Kurm ancî

mÏy (moy) mÏyën (moyîn) mÏz (moz) mÏzag [N.mÏza] (moza (g)) muhrag (muhreg) murdan, mir- (murden, mir-) murdær (murdar) mu⁄k (muÒk) mu⁄k [N.m‚⁄] (muÒk/mºÒ) mu⁄t (muÒt) mu⁄tan, mæl- (muÒten/mal-)

mº mºyîn mºz, moz mas, mehs, mase (pêlav) muhrik, morîk, morî mirin, mirmirar misk miÒk mist maliÒtin, mal-, noke

cheveu, poil en poil banane chaussure perle de verre mourir charogne sucs souris, rat poing essuyer

hair (made of) hair banana shoe bead, vertebra die carrion musk mouse, rat fist rub, sweep

nebî, nevî navik înkar, inkar, nikulî înkarî, inkarî nalîn, nalenal nav name nimêj, nivêj, limêj

petit fils, petite fille nombril négation, déni répudiation gémissement, complainte nom, renom livre, lettre révérence, prostration, prière mâle, viril narcisse mou, doux quatre-vingt-dix chasse pois-chiche flûte, clairon proche, près proche proximité minauderie, coquetterie non, ne moitié, mi milieu, côté, direction midi, sud écrire aversion, haine anathème, malédiction nénuphar montrer, indiquer déclivité, pente mélodie, chant neuf nouveau, récent jour de l’an nouveau-né

grandson navel denying, repudiating repudiation groan, complain name, fame book, letter reverence, prostration, prayer male, manly narcissus meek, humble, soft ninety game, quarry, chase chick-pea tube, flute, clarion, perch near near proximity boastning, kindness no not half half, side, direction midday, south write accursed curse lotus, water-lily show, guide declivity music, song, melody nine new, recent New Year’s day new-born

dix-neuf

nineteen

N nab [N.nawa] (neb/newe) næfag [N.næƒ (a)] (nafeg/nafe) nakkiræ (nekkira) nakkiræy¡h (nekkirayîh) næl (nal) næm (nam) næmag [N.næma] (nameg/name) namæz (nemaz)

nar (ner) nêr nargis (nergis) nêrgiz narm (nerm) nerm nawad (newed) not, nod nehwêd, nax©¡r (nexçîr) nêçîr naxÏd (nexod) nok, nohk næy (nay) ney nazd (nezd) nêz nazdik (nezdik) nêzîk nazdik¡h (nezdikî) nêzîkî næzi⁄n [N.næzi ⁄] (naziÒn/naziÒ) nazî, nazdarî në [N.na] (nê/ne] na, no, ne nëm (nêm) nîv nëmag (nêmeg) nîvek (") nëmrÏz (nêmroz) nîvro, nîvroj, navroj nibi⁄tan, nibës- (nibiÒten,nibês-) nivîsîn, nivîsnifr¡dag [N.nifr¡d] (nifrîd (eg)) nefret nifr¡n (nifrîn) nifir, nifrîn n¡lÏpal [N.n¡lÏfar] (nîlopel/nîlofer) nîlufer nim‚dan, nimæy- (nimºden, nimay-) nimandin, nimînniÒëb (niÒêb) niÒîv, niÒºv niwæg [N.nawæ] (niwag/newa) newa nÏ [N.nuh] (no, nuh] neh nÏg [N.naw] (nog, new) nº, nuh nÏgrÏz [N.nawrÏz( nogroz/newroz) newroz nÏgzæd [N.nawzæd] nºza (nogzad/newzad) nÏzdah (nozdeh) nozdeh

Kurm ancî • 179 •

n‚n (nºn)

niha, niho, nihe

maintenant

now

-em (pêncem)

suffixe formant les ordinaux suffix forming ordinal num-

-mend

suffixe formant des adjectives de qualité conscience, intelligence compter, considérer

suffix forming adjectives of quality consciousness, intelligence count, reckon; consider, notice, remember, study

conscient, éveillé, intelligent il, elle force, puissance fort, puissant

conscious he, she, that strength, power strong, powerful

attendre recevoir, accepter souverain, puissant, autoritaire mouton suivre, attaquer, poursuivre largeur prendre soin de protéger défense, soin propre, pur

stand, wait receive, accept ruler; powerful, authoritative, authorized sheep fall on, touch, hit, attack width, breadth care for, tend, protect defence, care pure

léopard bouille, gelée d’amidon filtrer, purifier

leopard starch jelly, flummery strain, filter, purify cotton five pentad, hand, paw fifty piece, part, portion gift, offering, bribe veil, curtain scatter, distribute, disperse free, exempt from witch wing final, last penitent, repentant heel

O -om {pancam} (-om) bers -Ïmand [N.-mand] ((o)mend) Ï⁄ [N.hÏ⁄] (oÒ/hoÒ) Ï⁄murdan, Ï⁄mær[N.⁄umurdan ⁄umær-] (oÒmurden, oÒmar/ Òumurden, Òumar) Ï⁄yær [N.hÏ ⁄yær] (oÒyar/hiÒyar) Ïy (oy) Ïz (oz) ÏzÏmand (ozomend)

hiÒ jimartin, jimêrhejmartin, hejmêrhiÒyar, Òiyar ew hêz, hoz hêzmend, bi hêz

P pædan, pæy- (paden, pay) pan/payin, pêpad¡riftan, pad¡r- (pedîriften, pedîr) pejirandin, pejirînpædix⁄a (y) (padixÒa (y)) padîÒa (h) pah (peh) pahikaftan (pehîkeften) pahnæy [N.pahnæ] (pehna (y) pahrëxtan, pahrëz(pehrêxten, pehrêz) pahrëz [N.parhëz] (pehrêz/perhêz) pæk¡zag [N.pæk¡za] (pakîzeg/pakîze) palang (peleng) pæl‚dag [pæl‚da] (palºdeg/palºde) pæl‚dan, pælæy(palºden, palay-) pambag [N.pamba] (pembe (g)) panj (penc) panjag [N.panja] (penceg/pence) pancæh (pencah) pærag [N.pæra] (pareg/pare) pærag [N.pæra] (pareg/pare)

parêz, -parêz paqij, pakij, pak piling [#] palºte, palºze, pelte palandin, palîn-, palaftin, palêvpembº pênc pêncik, pencik pêncî, pênceh parî, pare, par perº

pardag [N.parda] (perdeg/perde) pargandan, pargan-[N.parægandan] parg‚d (pergºd) par¡g [N.par¡] (perîg/perî) parrag [N.parra] (perreg/perre) pasën [N.pas¡n] (pesên/pesîn) pa⁄ëmæn (peÒêman) pæ⁄nag [N.pæÒna] (paÒneg/paÒne)

perde pergende (bºn/kirin) bêrî (êrî º bêrî) perî perik (perr) paÒîn poÒman, peÒîman panî, pehnî

• 180 • Kurm ancî

pez pey ketin/keftin pehnayî, panayî, pahnayî parastin, parêz-

coton cinq patte, griffe cinquante morceau, part cadeau, récompense, offrande voile, rideau dispersé, épars libre, exempt fée aile final, dernier pénitent, repentant talon

pæ⁄om (paÒom) pax⁄ag [N.pa⁄a] (pexÒeg/peÒe) pay (pey) pæy (pay) paydæg [N.paydæ] (peyda (g)) paygæmbar [N.pay (g)æmbar] (peygamber/pey (‹)amber) paymæn (peyman)

bon, bien, excellent moustique, moucheron pied, empreinte pied (mesure de longueur) visible, évident, révélé messager, apôtre, prophète pîvan, peyman mesure, période, traité peyrew (teba’e) disciple, sujet, roturier, plénier bizin bouquetin, ibex (li hev)piçikîn, piçiktresser, entrelasser pîroz [#] victorieux pîrozî [#] victoire pîs [#] tacheté, souillé, lépreux bistan (ji bo jina, berºpêsîr) poitrine enî, anî, pêÒanî front fîl éléphant fistiq, piste, fisteq pistache pola acier

excellent mosquito, gnat foot, footstep, track foot, leg, foot (12 in) obvious, revealed, visible messenger, apostle measure, period; moderation; treaty the commonalty, people ibex twist, entwine victorious victory mottled, leprous, leper breast forehead elephant pistachion nut steel

findiq, bindeq patin / pehtin, pêjpirsîn, pirspis (pis-mam, pis-mîr) piÒtî piÒtîvan piÒtîvanî

noisette cuir demander fils charge, fardeau soutien, garde du corps soutien, protection

hazel nut cook, bake ask son load (carried on the back) supporter, bodyguard support, protection

radag [N.rada] (redeg/rede) rag [P.rahag] (reg/reheg) ræh (rah) rand¡dan, rand-(rendîden, rend-) ranjwar [N.ranj‚r] (rencwer/rencºr) ræsp¡g (raspîg) ræst¡h (rastîh) rastag [N.rasta] (resteg/reste) ræy [N.ræ] (ray/ra)

rêz reh, ra rê rende kirin rêncber ["] rºspî [#] rastî rêze re, ra

ligne, rang, ordre veine route, chemin raboter, râper troublé, affligé second prêtre officiant vérité série, rangée, progression,élément postposition, pour

rë⁄ (rêÒ) rë⁄ag [N.rëÒa] (rêÒeg/rêÒe) r¡dan, r¡y- (rîden, rîy) rÏbah (robeh) rÏd (rod) rÏd-bær (rod-bar) rÏd¡g [N.rÏda] (rodîg/rode) rÏyn [N.rau!an] (ro‹n/raw‹en)

rîÒ reh, rehik, riçik rîn / rîtin, rîrovî, rºvî, rêvî ro robar rºdî rºn

blessure, plaie racine, fibre déféquer renard rivière bord, berge de rivière intestin huile, beurre

line, rank, row vein road, way scratch, grate, abrade troubled, distressed officiating priest second truth series, row, progression, element postposition, for, for the sake of wound, sore root, fibre defcate, voide fox river river bank intestine, gut oil, butter

pæyram (payrem) pæzen [N.pæzan] (pazin/pazen) pë©¡dan, pë©- (pêçîden, pêç-) përÏz (pêroz) pêrÏz¡h (pêrozîh) pës (pês) pëstæn (pêstan) pë⁄æn¡g [N.pë⁄æn¡] (pêÒanî (g)) p¡l (pîl) pistag / pista pÏlæwad [N.pÏlæd] (polawed/polad) pondik (pondik) poxtan, paz- (poxten, pez-) pursidan, purs- (pursîden, purs-) pus (pus) pu⁄tag (puÒteg) pu⁄t¡bæn (puÒtîban) pu⁄t¡bæn¡h (puÒtîbanîh)

baÒ pêÒº, pêÒî pê (ling) pê (pîvana dirêjahiyê) peyda pêxember

R

Kurm ancî • 181 •

rÏsp¡g (rospîg) rÏ⁄n [N.rÏ⁄an] (roÒn/roÒen) rÏy (roy) rÏz (roz) rÏzag [N.rÏza] (rozeg/roze) rÏzan (rozen) rÏz¡g [N.rÏz¡] (rozîg/rozî) ruwæn (ruwan)

orispî rewÒen rº roj rojî rojîn rizq rewan [e.k.] (ruh)

putain éclairé, brillant face, visage jour jeûne fenêtre pain quotidien,subsistance âme

whore light; bright, light face day fast, fasting window daily bread, sustenance soul

sivik, sibik sewz, sebze salî salewext sar sarî serma saz kirin / sax kirin seza [e.k.] sê, sisê sêv zil ["] sîng, sîne [e.k] sîmir, sîmerx

léger vert, frais âgé (de .... ans) perpétuel, continuel froid froidure froid faire, préparer, mettre en marche approprié, convenable trois pomme lance, javelot poitrine un oiseau fabuleux

light, easy green, fresh age (of...years) perennial cold coldness coldness make, prepare, tolerate fitting, worthy three apple spear, javelin breast, chest a fabulous bird

sêpî sirke sofî sºd sotin /suhtin, sojsond

trépied vinaigre sophiste usage, profit, avantage combustion, brûlage serment

three-legged vinegar sophist use, profit, advantage burning, combustion oath

sond xwarin seh / sah kirin Òor, sºr (avk) sosin suhtin / sotin, sojspa [e.k] sîper spas kirin

jurer, prêter serment sentir, toucher salé lis brûler armée abri remercier

spasdarî spî (reng) spî, spîçk, spîk spîndar, spîdar sipî, sipih sil Òiro, Òor Òiro / Òor kirin

gratitude blanc blanc d’oeuf peuplier blanc pou mélancolie, spleen mot, sortilège rapporter, diffuser

take, swear an oath touch, feel salty lily burn army shield thank, give thanks gratitude white white (off egg, etc) white poplar, aspen louse spleen word, spell [#] report, broadcast

S sabuk (sebuk) sabz (sebz) sæl¡h (sal¡h) sælwær (salwar) sard (serd) sard¡h (serdîh) sarmæg [N.sarmæ] (serma (g)) sæxtan, sæz- (saxten, saz) sazæg [N.sazæ] (sezag/seza) së [N.si] (sê/si) sëb (sêb) sel (sil) sënag [N.s¡na] (sêneg/sîne) sën murw [N.s¡murg] (sên murw/sîmur‹) se-pæy [N.sipæ] (si-pay/spa) sik (sik) sofistæ (sofista) sÏg (sog) sÏg (sog) sÏgand [N.saugand] (sogend/sewgend) sÏgand xwardan (s.xwerden) sÏhistan, sÏh- (sohisten, soh-) sÏr (sor) sÏsan (sosen) sÏxtan, sÏz- (soxten, soz-) spæh [N.sipæh] (spah/sipah) spar [N.sipar] (sper/siper) spæs dæ⁄tan/s. hangærdan (spas daÒten/spas hengarden) spæsdær¡h (spasdarîh) spëd [N.sapëd] (spêd/sepêd) spëdag [N.spëda] (spêdeg/spêde) spëd-dær (spêd-dar) spi⁄ [N.sipi⁄] (spiÒ/sipiÒ) spul (spul) sraw (srew) srawën¡dan, srawën(srewênîden, srewên)

• 182 • Kurm ancî

sraxtag [Av.sraxti-] (srexteg/srextisræy [N.saræy] (sray/seray) sr‚ [N.sur‚ (n)] (srº/surº (n)) stabr [N.sitabr] (stebr/sitebr) stabr¡h (stebrîh) stabrag (=>Er. istebreq) (stebreg) stadan, stæn- (steden, stan) stahm [N.sitam] (stehm/sitem) stærag [N.sitære] (stareg/sitare) starwan (sterwen) sumb (sumb) sust¡h (sustîh) su⁄ [N.⁄u⁄] (suÒ/ÒuÒ) suxr [N.surx] (suxr/surx) suy (bnr. li ⁄uy) (suy) …ANEK:

[ "] [ #] [$] [e.k.]

rex sera, seray strº (qoç, qiloç)

côté maison, hall corne, ongle, pointe grand, rude, fort force, robustesse soie changeante prendre force, oppression étoile stérile, aride, sans enfant sabot laisser-aller, paresse poumon rouge faim

stºr stºrî istebreq [e.k] standin, stînsitem stêr, stêrk stewr sim sistî piÒ, sih suhr, sor [sî]