Page 1 ОЛИЦ0 І ВІЙСол оохx°oo uz00 кQoЕ І ЗООИСЛ ocІЖЗ

gноX І АссоQ. осBЛЛЯ І 8IӨЛ8. . ҲLSЖЖоо 1 8¥8E. 29+30+31 олцоо лЦ8+C{. оOLSХИ. (119. 134). - +o!X
10MB taille 1 téléchargements 29 vues
adlis n unlmad asgÅas wiss kËaä n usslmd amnzu budris bloid

faÏima agnaw

mpmmd ilbavdadi

lmhdi iozzi

maryam dmnati

obdslaM xalafi

Pamid swifi

fuad laPbib

unuvn

:

© asinag agldan n tussna tamazivt.

ISKKILN N TFINAV

3

abïïu n tsugar xf usgåas imalass

tasugrt

Asurs n umsawa^ä

tivri

1 2+3+4

5+6+7

Asiwl Azawan xf tufrayin d tçuëi (7-22)

- Walid mimun g tinml nnv. - Buwvanim. - amqqran n ëëwaã.

Armas n tnmmalin (23-38)

tirarin

- Tirart n pnna. - Asgunfu g tagant. - Tirart n tfullusin.

10+11+12

annvms (39-54)

Inmvurn N umzruy

- Anmuddu n ïanja. - Tawgrat mm izlan n tlelli. - Agllid yuba wiss sin.

13+14+15

Allas (55-70)

Timsarin n umzruy

- Tamazivt g tinml. - Tinawt n ajdir. - Abrid n tfinav.

18+19+20

Aznnmzal (71-86)

Timyurin d tfugliwin - Taslit n unçaë. - Ass n tocuët. - Buylmawn.

21+22+23

asnuml (87-102)

8-9

16-17

Idrizn n umzruy

- Ivrm n liksus. - Ivrm n ayt bnpddu. - Tinml n aïlaã amqqran.

24-25 26+27+28

assnzi (103-118)

amuddu

- ifri n ommaë. - Amuddu n unbdu. - imuzzar n u^çuä.

29+30+31

Asmigl (119-134)

Adwas d wutci

- tangimt ivudan g udwas icnan. - yuf waray asujji. - Adwas.

32-33

abïïu n tsugar xf usgåas Tajëëumt d usfti

tirra

awrar

imalass n usnbgi - tayyayt. - tifar n ussitg. - Imyagn g wusmid.

- Asnmarra. - azzray xf uäëiã. - afars n tirra.

- Ajäiä anaçuë. - Taguri d yusan. - Amarg.

- Tawinst g wanaä. - Tafarst n usiïïn. - Imyagn g wanaä.

- Asnmarra. - Afars n tirra.

- Agäiä n tamunt. - Taguri d yusan. - Urar n ibrdan.

tayafut -

Tawinst tasqsayt. Tizlvatin n usvn. Tiwilawin n umgnu. Imyagn g wusmid.

- Imrnutn n wakud. - Imrnutn n udvar. - Tawinst tattwaggt.

- Asftu. - asvzif n uäëiã. - afars n tirra.

- Tagllidt n ubuvlu. - tamurt inu. - abrid d yusan.

- Asnmarra. - Asmad n uäëiã. - Afars n uäëiã.

- Tutlayt inu. - Tiwafitin. - Avrrabu n bn bïïuïa.

tayafut -

Tuskiwin Tafrast Tafrast Imyagn g

n uznnmzal. n iælan. n tiddi. warusmid.

-

Taggayt. Amäan. tamäffët. Imyagn g usmid.

- asnmarra. - Afars n tirra.

- Anmuggar n ayt mgun. - Taslit n unçaë. - Iëççi abëbac.

- Asnmarra. - Asgzl n uäëiã. - Afars n tirra.

- tiwinas iffrn. - taktbit. - amu^çayik.

tayafut - tizlvatin n tmntilt. - tizlvatin n tagåaät. - tizlvatin n tarnggut.

- asnmarra. - afars n tirra.

- Tirart n tivilt. - tiguriwin iffrn. - Afriwn.

- imvimn n umskan. - tawinst tanabawt. - imyagn n tagawt

- asnmarra. - afars n uäëiã.

- oli butkyuät. - uccn d insi. - tiguriwin timrgalin.

tayaduzt tamatut

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

taguri xf udlis nnv Azul ! Ha adlis nnv n tmazivt wiss këaä ! Ad gis nlmd tamt n tsugar. Ku tasugrt gis: 1. amsawaä ; 2. tivri ; 3. tajëëumt d usfti ; 4. tirra ; 5. awrar. s wannaz ivudan !

6

azul ! g udlis nnv “tifawin a tamazivt” n usgåas ad, ad nlmd kigan xf tussna d umzruy nnv am: - azawan; - idrizn; - timyurin d tfugliwin; - timsarin d inmvurn n umzruy. s wannaz ivudan !

tasugrt 1

asiwl xf tufrayin

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

amsawa^ä Azawan d tçuëi ad çëv, siwlv xf tufrayin inu

8

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

9

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Walid mimun g tinml nnv

Msasant tnlmadin d inlmadn n tinml n ccrif amççyan ad snujun anaçuë amqqran walid mimun, pma ad irir g tfugla n umggaru n usgåas. tbbirh tifawt, tnna as i tmddukklt nns numidya: “ayyaw a ultma! cpal immr wul inu !”. Umi d yusa walid, yudf d s tgiïaët g ufus, isfirnen d vr inlmadn, uca isqsa tn: “min txsm ad awm irirv assa ?” Maëëa inlmadn nnan as: “irir anv tizlit umi qqarn : “nccin ssa”. Iwta walid g tgiïaët nns, uca iysi as: “a nccin ssa, a nccin ssa lalla tamurt nnv, nssudum acar nnm ad nssu sjur nnm s tidi nnv ad nkrz timura ad nbppar tibppar ad cm n^ãun ad cm npäa s min varnv d tizmmar” Maëëa inlmadn, nnan s yict n tmijja: “ayyaw a ssar! tizlit a, tif maëëa tizlatin nsla !” inna anv walid: “aqqa tizlit a ttals tudrt n tmurt nnv ifulkin. tnni mani nlul, nmvar, nufa mani nzdv. S man aya iqqan d varnv ad nwqqr tamurt nns, ad nkrz igran nns pma ad nssili acnyal nns”. g umggaru, ibäa tiwsiwin xf tnlmadin d inlmadn. Ku ijj, iwca as adlis n uzawan n arrif. “Ayyuz a walid! a anaçuë nnv amqqran !”.

10

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin tamawalt inu Msasan ana^^çu^ë Yirir Tafugla Ilul Azawan G tfugla G ufus

: : : : : : : :

ggin awal. amvnaj, amdyaz, amarir. ivnnj. tamvra, urar. ixlq (tlul numidya g 1996). musiqa. dg tfugla. dg ufus.

armas ad stiv tamrarut d yusin 1- msasan inlmadn n tinml n ccrif amççyan pma ad:  irirn izlan n walid mimun.  ggn tafugla g tudrin nnsn.  snujun anaçuë walid mimun. 2- tifawt, immr wul nns, minzi:  ad tirir numidya g tfugla n umzwaru n usgåas.  ad irir Walid g tfugla n umggaru n usgåas.  ad irirn Inlmadn g wass n tlalit n tifawt. Ad arrv xf isqsitn ad : 1- Min ttrn inlmadn sg walid mimun ? ...........................................................................................................................................................................................

2- min xf ttals tizlit yirir walid mimun ? ...........................................................................................................................................................................................

3- min ibäa walid mimun xf tnlmadin d inlmadn ? ...........................................................................................................................................................................................

4- min txs ad t tini twinst ad : “ ad nssu sjur nnm s tidi nnv”? ...........................................................................................................................................................................................

11

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

buwvanim

Assa, iä n buwvanim g ivrm nnv. Ayyay ! vudan izlan d tnfvulin nns ! Kkuç n middn ay illan g trbiot n buwvanim. Illa umdyaz, da ikkat allun ar ittini izlan d tmdyazin, ilin sin imarirn, da ttalsn i izlan n umdyaz. Yan gisn da ittamç tallunt ; wayaä, da ikkat lkamanja. buwvanim ay igan Itri n trbiot. ilsa tagnäuët tazgzawt, issunä tastawt n muzun. Igra aflla n ivir nns tasbniyt tabrbact. Ayyay ! tvuda tcaciyt tasfakkayt illan xf yixf nns ! Da gis ittagl afriwn n tnhalt. Issusm iyi buwvanim ! awayd yufan ad ittiçir aëkaä nns adday da ittãuä avanim. da ittddu buwvanim d trbiot nns sg ivrm vr wayaä. Ar ttinin timdyazin nnsn i middn. Izlan n buwvanim da sawaln xf tayri d usmsasa gr middn. Ur d vas izlan d tmdyazin ay illan g yiä n buwvanim. Illa awd umzgun d tnfvulin isäãan. Tssusm iyi tin « Imïïawn n wuccn » ! nttat ay igan tanfvult ivudan vuri.

12

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin tamawalt inu tanfvult tallunt Tanhalt Issusm iyi Amzgun Aëkaä

: : : : : :

tamzgunt tamççant isäãan. igdm. tanoamt. iojb iyi. lm^ã^ëp. ac^ïap.

armas 1. assa, içëa umaru n uäëi^^ã:  apidus  buwvanim 2. ivuda vuri buwvanim acku :  ur ilsi tagnäuët tazgzawt.  yugl afriwn n tnhalt g tcaciyt nns.  ur da säãant tnfvulin nns. 3. buwvanim :  ur da ittãuä avanim.  da isäãa umzgun nns.  ur iyi tssusm tcaciyt nns. 4. Ma vurk yufn, is d apidus niv iä n buwvanim ? Max ? ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

13

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

amqqran n ëëway^ã

ilul lpajj bloid, amqqran n ëëway^ã, tama n tznit g aïlaã amçyan. iskr g rribab d luïaë d tvanimt ismunn nns sg mççiy nns alliv immut. Ilmd azawan g tçëwalt lli igan tinml n kigan n ^ëëwayã. iskr tarabbut nns tamzwarut d ëëwayã ttwassanin zund mupmmad budrao. iga ëëayã lpajj bloid yan umarir ur ilin anaw g yigr n uzawan n ëëwayã! mkad immr wul inu lliv as ittwaskar yan ukttuy bahra ihyyan g tznit. wayyahu! mkad iyi issusm ukttuy ann! Inna tkkit ar tssflidt i umarg nns. Tlla trabbut n içnçaën, yili ëëayã pmad amntag d umarir ommuëi mbaëk. ku yan gisn, ar ittirir kra g umarg ifulkin n lpajj bloid. ayyay! pmlv ad ssflidv i wurarn n lpajj bloid g wakud inu yuran. maca yuftn akæ dari izli lliv ittini: atbir umlil, nra ad nmun s darun iv iyi trit, nra bdda ad ng winnun ad nmun ad nçë wanna nra v ddunit iqqan av d usmun, lxyaë d kyyin

14

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin Tamawalt inu Azawan Akttuy Ur ili anaw Issusm iyi Urarn Amarir g wAkud yuran Ilul g aïlaã amçyan

: lmusiqa. : tamvra ittwaskarn afad ad d ktin middn kra n ufgan niv kra n tmsart. : ur illi mad t irwasn. : iojb iyi. : izlan, amarg. : wanna ittinin izlan. : g tizi nna g ur tlli twwuri. : ilul g aïlaã mççiyn.

Armas 1.

ar isawal uäëiã xf ukttuy n:  ëëayã budrao  lpajj bloid

 ëëayã amntag  ommuëi mbaëk

2. ilmd lpajj bloid azawan:  g tznit  g aïlaã amqqran

 g tçëwalt  g aïlaã anammas

3. mani g ittwaskar ukttuy n umqqran n ^ëëwayã? ............................................................................................................................................................................................

4. man imarirn ad illan g ukttuy ann? ............................................................................................................................................................................................

5. ma mi issflid umaru n uäëiã g wakud nns yuran? ............................................................................................................................................................................................

6. ssufv d tiwinas mmalanin is ar ittiri umaru n uäëiã lpajj bloid. ............................................................................................................................................................................................

7. man anaw n uzawan ttirit? Max? ............................................................................................................................................................................................

15

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

taj^ëëumt d usfti I. ad siwlv xf tufrayin inu. 1. tayyayt. imdyatn :

ayyaw! icna uvnnij n walid mimun ! ayyay! vudan izlan n buwvanim ! wayyahu! fulkin izlan n lpajj bloid!

ad çëv iwlafn, siwlv xf tufrayin inu s tayyayt

.......................................

......................................

2. tifar n ussitg. imdyatn : da ttiriv buwvanim kigan! mcta vudan izlan nns! pmlv bahra ëëwayã! mkad fulkin urarn nnsn! ttxsv walid mimun aïïaã! mcpal icna uvnnij nns!

16

......................................

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin ad smdv tiwinas ad s tuskiwin n ussitg .......................... tamazirt inu kigan. .......................... uzawan n tmurt inu! .......................... bahra idqqi n tmazirt inu. .......................... iælan nns. .......................... aïïaã avnnij n walid mimun. ..........................tgiïaët nns.

ad çëv iwlafn, siwlv xf tufrayin inu

......................................

......................................

......................................

ad snflv tiwinas ad amdya: ayyay! vudan izlan n buwvanim! ayyay! vudan izlan nns! ayyaw! mcpal immr wul n tnlmadin! ayyaw! mcpal immr wul nnsnt! mkad pmlv ad ssflidv i izlan n ëëwayã! mkad pmlv ad ssflidv i izlan nnsn!

17

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin da ttiriv izlan n padda uokki. .............................................................................................................................................................

ttxsv izlan n mimunt n slwan d firdaws taziri. .............................................................................................................................................................

ssusmn iyi izlan n wusman! .............................................................................................................................................................

tssusm iyi tcaciyt n buwvanim! .............................................................................................................................................................

II. imyagn g wusmid. ad ssftiv amyag “mun” g wusmid amdya :

asuf

asugt

g unbdu ad izrin, (mun) d baba vr agadir. g unbdu ad izrin, munv d baba vr agadir. awtm

tawtmt

munv

munv

tmund

tmund

imun

tmun

nmun

nmun

tmunm

tmunmt

munn

munnt

tmund = tmunt vr agadir = s agadir

18

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Tirra I. asnmarra. Ad Çëv 1- immudda ziri g unbdu. 2- Assa, illa unçaë g iv^rm n u^ç ^ ëu. Ad smdv taguri g twinst s uskkil: z, ç, r, ë 123456-

tmmudda tifawt g tnuë....mt iz...in. yusa d unaçu... axatar vr tinml nnv. Tdda nadya vr tmddukklt nns ta…iri. Ttxsv kigan izlan n i^^çnça...n. Ilmd ^ëëayã lpajj bloid azawan g ivrm n taç...walt. Të…a tifawt avanib nns azgza.

II. Azzray xf u^äëiã. ad afv tazglt, ariv aäëiã d yusin sliv i buwvanim itt^^ãuä g tmja nns ifulkin, ittini izlan icnan, immr wul inu. Ayyay, ur vudan izlan nns! ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

III. afras n tirra. ad ç^^ëv iwlafn, ariv aäëiã

............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

yusa d = yucka d, idda d. vr tmddukklt = dar tmddakælt. 19

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Awrar

20

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tanfust Ajäiä anaçuë Ijj n ujäiä, tuva izddv g yict n turtit g tagant. Tuva ittffv ku ass sg taddart nns zikk, ittvima xf yict n tãïïa n usklu, ittirir, iccat g tmja. Iqqar as:

Tamurt inu Tudrt nnm tmvar Tafsut nnm tçil Ncc, aqqa iyi daym A lallas n tmura

A lallas n tmura Ur tqqin s twura Tswa aman n tala Ttirirv xf tlelli A lallas n tmura

Ijj n wass, yus d yijj n ungmar v^^r tagant nni ad igmr. Yufa dinn ajäiä nni xf usklu. Indi as, uca iysi t vr taddart nns, igg it g iskni. Inna as: “ssa d usawn ad tzdvd kidi’. Zrin wussan, maca ajäiä nni yugi ad itc, yugi ad irir. Inna as ungmar: “mavar ur ttettd, ur ttirird, a ajäiä ? ncc, iwiv d ckk sg tagant pma ur xafk ttkk tamara: ur ak ttqqs tfukt, ura d aãmmi^ä. Ur xafk iccat unçaë ura d adfl. Wciv ak ad tccd var min icnan, wciv ak ad tsud vas aman izddign”. Inna as ujäiä: “s tidt, a angmar! twcid iyi ad tcv, ad suv. Tsszdvd iyi g taddart nnk ; tafukt d uãmmiä, ur iyi qqisn ; ançaë d udfl, ur xafi wtin. Maca, a angmar, tksd iyi tamurt inu, tksd iyi tilelli inu, tksd iyi tawacunt inu. Ul inu, tuva immr, lxxu aqqa iyi vark d ankraf” Iswingm ungmar akd ixf nns, uca inna as: “s tidt, a ajäiä anaçuë! tudrt bla tamurt am matca bla tilelli”. Iwa iëçm as, uca iäwa ujäiä nni vr tmurt nns, ad iddr g tlelli.

21

tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tizlit amarg amarg, ajddig ur ittasusn ilan i^ælan d waäu ran t akæ middn amarg, iga tivct islilin anzgum ntta d tguäi yan g llant amarg, iga dari zund tafukt ar issisfiw v tudrt ussan nnv amarg, illa v ugns n tasa inu iv immr wul inu ad iss nttirir nnan t willi zrinin islilin : issiridn anzgum: lhmm

Ad afv taguri d yusan Vudan

Yuf

Ur

pmlv

22

Vuri

dari

Iyi

Kigan

Izlan Apidus Tacaciyt

N

Umzgun Tifinav Izlan tSsusm

Tmdyazt Izlan ticaciyin

Tanfvult Tagiïaët tallunt

buwvanim

apidus

nns

isäãan

tasugrt 2

armas n tnmmalin

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

amsawaä tirarin ad çëv iwlafn, iniv tinmmalin

g umzwaru, ... g wiss sin, ... g umggaru, ...

24

tanmmirt !

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

25

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tirart n pnna

Ku ass, ttaf massa tawnza tayyawt nns titrit tqqim zdat n uslkim nns, ttari niv ttirar tirarin timaynutin. Ijj n wass, tads vars pnnas, tsqsa tt: “min ttggd a illi ?”. tarr d xafs, tnna as: “ aqqa iyi, ttirarv ict n tirart tamaynut g uslkim inu”. Tnna as pnnas: “ nccnin a illi, tuva nttirar tislatin, tiqnuffar, imzlqqfn ... knnint, lxxu a isti todumt anv g man aya!”. tettr Titrit sg pnnas ad as tml mamc va tgg ad tirar imzlqqfn. Tvawr, tqqim xf uvzdis nns, uca tnna as: “- g umzwaru, ysi d, a illi, smmust n tçëutin niv n tmsdin. - g wiss sin, näë kkuçt sigsnt g tmurt, näë tiss smmust g ujnna, tysid tinni g tmurt, ict awarni yict, niv snat awarni snat. - G umggaru, smun maëëa imzlqqfn nni g tlqqa n ifassn nnm, uca tnäëd tn xf uorur nnsn. maca varm ad am wäan. Aqqa mala wäan am, ad tffvd sg tirart, pma ad tjjd ansa nnm i tmddukklt nnm ad tirar”. Tnna as titrit : “ayyaw! mcpal tcna tirart a ! yallh, a pnna, ad kidi tt tirard !”.

26

tasugrt 2 : armas n tnmmalin Tamawalt inu Imzlqqfn: imddqqn, iguntrn, tamlqqft. Timsdin: tiçëa ittilin g ivzr niv g ijdi n yill.

Armas Ad stiv tamrarut d yusin 1- ku ass, titrit:  ttirar akd pnnas g uslkim.  ttirar tislatin d imzlqqfn.  ttari niv ttirar g uslkim nns.

irban d uslkim

2- tettr titrit sg pnnas ad as tml mamc va tgg ad:  tirar imzlqqfn.  tari g uslkim.  tirar tiqnuffar.

ad arrv xf isqsitn ad 1- cpal n tfrkiwin illan g tirart n imzlqqfn ? .............................................................................................................................................................

2- min va tgg titrit g ku tifrkt ? .............................................................................................................................................................

3- min va imsarn mala wäant tçëutin i titrit ? .............................................................................................................................................................

4- maymmi tnna massa tawnza i tayyawt nns titrit: “knnint, lxxu a isti, todumt anv g man aya ?” .............................................................................................................................................................

27

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

asgunfu g tagant

ass n usamas, imlala idir agd umddakæl nns, amnay, g tagant. uzzln jaj n ixlidjn. upln, qqimn ad sgunfun. inzv d masin adlis n wurar sg uwlk n tadawt; gis urarn n wanli. ssufvn tiguriwin timrgalin day zrin vr wurar n ismawn. ivra idir: “srs ism i ku awlaf n umudr”. yumç masin avanib, izdi ku awlaf d yism n umudr as d yusan; awlaf n yizm d win uv^ëäa d umucc d uvlyas d ulvm. llig ismd urar amzwaru, inna as idir: “ayyuz a masin!”, iml as urar yaänin. ivra idir: • sksiw g iwlafn ad. • çë ma ay ittini ku yan. • ari ddaw n ku yan ma ay ijëëun gis. • ssuds iwlafn, pma ad tafd tallast. issfru as is da ttalsn smmus n iwlafn ad xf yan urba yukin g tufut, issudm babas, issudm mays, ivujjr, issird tuvmas nns, iddu vr tinml. ku awlaf da ittawi vr ^wayaä. dvi sgunfan, iqqn amnay adlis day inna as i idir: - kkr ad nazzl ca n imiq, af ad nxl^ä xf ayt uxam ad ntc akæ agidsn imkli.

28

tasugrt 2 : armas n tnmmalin tamawalt inu Tagant awlk n tadawt Amudr ivujjr

: : : :

ansa g ggutnt tsvarin d ixlidjn d isæla. tackkaët niv aqrab nttgg xf tadawt. aynna iddrn am izm d wuccn d umucc. itca utci n tufut; ifäë.

armas 1- is imlala idir d umddakæl nns g tsdlist?  yyih  uhu 2- ma ay ufan g udlis n urar?  tallasin  urar n wanli 3- mimk da ntturar tiguriwin timrgalin? ............................................................................................................................................................................................

4- mimk yurar masin urar amzgaru? ............................................................................................................................................................................................

5- ma ay ivra idir xf wurar wiss sin? ............................................................................................................................................................................................

6- max yiwi masin adlis n wurar agids vr tagant? ............................................................................................................................................................................................

7- ssiwl xf ca n wurar nna tssnd. ............................................................................................................................................................................................

29

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tirart n tfullusin d wuccn

iv tram ad ttirarm tirart n tfullusin d wuccn, vrat tisurifin ad d iddan sg tmzwarut ar tamggarut. g umzwaru, smunat d kku^çt n tgrawin n këaä imirarn. ku sin ad gn tigmmi, wiss këaä ad ig tafullust. stiyat yat tyuga n imirarn; yan ad ig uccn d yan ad ig tanäaft n tfullusin. g wiss sin, ad bddn ku sin imirarn, yan mnid n yan. ad amçn ifassn afad ad gn tigmmi. Ad tili ku tgmmi tama n tayyaä afad ad skrnt yat tçyaët tamqqrant. Tanäaft n tfullusin, nttat, ad tili g tuççumt n tçyaët. g umggaru, ad ssutulnt tfullusin i tåmma s tazzla. Iv ssffldnt i tnäaft nnsnt ar ttini: “hann uccn idda d!”, iqqan d ad kcmnt s tåmma ad tnt ur icc. tanäaft n tfullusin, ula nttat, iqqan d ad tkcm s kra n taddart. tayaçiät nna ur yufin tigmmi, ar ttili g wammas; tg tanäaft n tyaçiäin. yuf ad tsnflm timlalin nnun g tirart ad!

30

tasugrt 2 : armas n tnmmalin Tamawalt inu Tisurifin Snfl Timlalin Imirarn Tanäaft Taçyaët Ssutul

: iskkirn niv iggitn sg umzwaru ar amggaru. : sbadl. : aynna rad tgt g tirart zund tigmmi, tanäaft, tafullust niv uccn. : willi ttirarnin. : talli rad iäuf tifullusin. : tamäwwët. : ttkka xf, ttnnä, ttgllab.

Armas

ad afv anamk n tguriwin ad 1. tuççumt :  armas  ammas

 asams  asamas

2. tafullust :  takyyawt  tikzint

 tacicawt  tayaçiät

ad afv timrarutin n isqsitn ad 1. mad ism i tirart nna xf isawal uäëiã? ............................................................................................................................................................

2. mnnaw imirarn ad gis ittilin? ............................................................................................................................................................

3. Ma s d iqqan ad t skrnt tfullusin? Max? ............................................................................................................................................................

4. iv kcmnt tfullusin s taddarin nnsnt, Mad ittggan tanäaft nnsnt? ............................................................................................................................................................

5. ini tisuraf n tirart ad s mamnk yaänin. ............................................................................................................................................................

31

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tajëëumt d usfti

1. ad iniv tinmmalin. imdyatn :

g umzwaru, ëçm adlis! g wiss sin, vr tanmmalt! g umggaru, ssufv tiguriwin timrgalin! mani g tlla turtit n ijddign? g umzwaru, ddu ar tifawt tazgåavt. g wiss sin, mun d ubrid xf ufasi nnm. g umggaru, ddu ar tinml “oli azayku”. tlla turtit tama nns.

Ad çëv iwlafn, ariv tinmmalin s : g umzwaru, g wiss sin, g umggaru

..............................................

...............................................................

...............................................................

..............................................

...............................................................

...............................................................

..............................................

...............................................................

...............................................................

32

tasugrt 2 : armas n tnmmalin 2. tafrast n usiïïn. imdyatn: lmdv azawan sg tsragt tiss snat ar tiss këaät. ssnv këaät n tnfusin. Tamzwarut, ism nns: “insi d wuccn”. tiss snat, ism nns: “insi d uswu”. Tamggarut, ism nns: “amucc d uvëäa”. da ttirar tifawt, nttat d titrit, imzlqqfn sg tsragt tiss kkuçt ar tiss smmust .

Ad smdv aäëiã ad llan sa n wussan g imalass : ........................, ism nns : aynas. ........................, ism nns : asinas. ........................, ism nns : akëas. ........................, ism nns : akwas. ........................, ism nns : asimwas. ........................, ism nns : asiäyas. ........................, ism nns : asamas.

Ayyur n dujanbir 2005 Aynas

5

12

19

26

Asinas

6

13

20

27

Akëas

7

14

21

28

Akwas

1

8

15

22

29

Asimwas

2

9

16

23

30

Asiäyas

3

10

17

24

31

asamas

4

11

18

25

33

tasugrt 2 : armas n tnmmalin 3. imyagn g wana^ä imdyatn : g umzwaru, ëçm adlis! g wiss sin, vr tanmmalt! g umggaru, ssufv tiguriwin timrgalin! mani g illa ubrid n tinisafarn? g umzwaru, ddu ar tifawt tazgåavt. g wiss sin, mun d ubrid xf ufasi nnm. g umggaru, ddu ar tinml “oli azayku”. tlla turtit tama nns.

Ad ssftiv amyag “zdv” g wanaä

34

awtm

tawtmt

asuf

zdv

zdv

tayuga

zdvav

zdvav

asugt

Zdvat zdvt Zdvm

Zdvamt Zdvt Zdvmt

zdvatav

Zdvamtav Zdvmtav

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tirra I. asnmarra. ad bäuv gr tguriwin gumzwarusmunsmmusniçëagwisssingrkkuçxfwakal. ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra. Ad çëv iwlafn, ariv tinmmalin

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

....................

Ad ariv tinmmalin n tirart nni ttiriv g umzwaru,................................................................................................................................................................. g wiss sin,

..........................................................................................................................................................

g wiss këaä, g umggaru,

.....................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

35

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Awrar

36

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tanfust agäiä n tamunt

ikka tt inn g mad izrin yan ivrm g llan imzdavn bdda ttçinin ingratsn. ar yan wass, izri darsn yan uhyya^ä, mmrn bahra sis, ikk darsn mnnaw wussan. lliv ira ad iddu, isnimmr tn s yat tarragt. ikëëj asn yan ugäiä ihyyan g uflla n uçqquë n yan waddag, yini asn : “akud nna twtm s ifassn nnun s yat tikklt, agäiä ad rad awn ittirir, ar awn ittpuc. maca akud nna ira kra n yan ad as ittirir vas ntta, rad yayl.” snimmrn ayt tmazirt ahyyaä xf tarragt nns ihyyan. ssutln akæ i waddag ann, wtn s ifassn s yat tikklt. s nit issnti ugäiä ar ittirir, ar ittpuc. sg wass nna, ar ttmunan imzdavn n ivrm kra igatt tadgåat, ad sllan i ugäiä. Tavul d ilmma tudrt n ayt tmazirt tfulki. yan wass, yan urgaz nna ipmln vas ixf nns, izri s ddaw waddag s tntla, ad issfld vas ntta i ugäiä. lliv yut s ifassn nns, yayl ugäiä. fqaon ayt ivrm xf urgaz ann lli asn issilapn agäiä nnsn ihyyan. yaäu d anzgum d taçit s tudrt nnsn. izri dav uhyyaä yan wass, yaf d middn g taçit d ilaïïn, yini asn: “riv giwn ad tissanm is ifulki ad tbäum gratun aynna illan, ad tili tamunt d tumrt g ivrm nnun”. ikëëj asn dav uhyyaä yan ugäiä yaänin g uflla n uçqquë n waddag, ini asn: “iwa dvi, amçat flli awal lli awn nniv !”.

37

tasugrt 2 : armas n tnmmalin

ad kksv taguri ur d YUSIN. tunnunt

tAcamma N uäaë

aslkim

tinis

tAcamma N ufus

tirart

tislatin

imzlqqfn

imassn

Tiqnuffar

igumma

aksum

tafirast

tadffuyt

taltcinT

Urar n ibrdan

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Kcm g imi amzwaru ad ur tkkd abrid afasi, kk aflla n tlgåit, ddu d ubrid açlmaä, mun d uvaras 44, ad ur täfuëd abrid 35. ffv g imi ad tafd yat tvawsa. Matta nttat ? • • • • • •

38

Tasbat Tamrnayt tawjja /Takurt/ tacamma Tamssudayt urar ilikïëunik, Tiflut n ucïënj

tasugrt 3

ANNVMS

tasugrt 3 : ANNVMS

amsawa^ä INMVURN N UMZRUY AD çëV IWLAFN, NNVMSV

ma tzmmard...?

is tssnd ........?

tanmmirt

ma tssnd .........?

AGLLID MASINISA

40

is tufid ...?

mala tufid...?

tanmmirt

tanmmirt

tasugrt 3 : ANNVMS

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

41

tasugrt 3 : ANNVMS

Anmuddu n ïanja

Abrid ittawin vr tinml n idir ism nns bn bïïuïa. Ku ass, ittkk idir abrid nni. Maca, ur jjin isqsa ixf nns umi qqarn bn bïïuïA. Ijj n wass, isqsa idir taslmadt nns: “ssurf iyi, a taslmadt inu, ad cm sqsiv. Ini iyi min iona bn bïïuïa ?” Tarr xafs : “bn b^ïïuïa, d ijj utrras imvaR. Vars amzruy d amqqran. Ntta, ilul g usgåas n 1304. igma g ïanja. Umi imvaR, iffv, immuddU vr 44 n tmizar. Tuva innuëçm xf maëëa tusSniwin d tmura n umaäal. Ikka 29 N isgåasn g ummuddu nns. Umi d idwl vr lmvrib, tuva vars 50 N isgåasn. Yura ijj n udlis yals gis xf maëëa min içëa g tmura NNI ikka. Ntta, tuva t ittxs ad issn tivrmiwin nniän. Ittxs amnniän ad igg tiddukkla akd maëëa timizar n umaäal”. Inna as idir i tslmadt nns: “tanmmirt a taslmAdt inu xf invmisn a!”. Uca Ixzar vr tmddukklt nns nadya, inna as: “ xmi va mvaRv ad dwlv am bn bïïuïa, ad ggv imddukkal sg maëëa timura”. Tnna as nadya: “ lxxu tzmmard ad tn tggd VAS s uslkim !”.

42

tasugrt 3 : ANNVMS Tamawalt inu Anmuddu Ssurf iyi Ilul Igma Timizar Amaäal var

: : : : : : :

wnni ittmmuddUn. smp iyi. immarni, ixlq. iyma, imvaR. timura. ma^ëëa timura illan. vas

Armas

Anmuddu bn bïïuïa

Ad stiv tamrarut d yusin 1. Ku ass idir :  Ittëap vr taddart n bn bïïuïa.  Ittëap vr tinml n bn bïïuïa.  Ittkk abrid umi qqarn bn bïïuïa. 2. tnna tslmadt : “bn bïïuïa, d atrras imvaR”, minzi ntta:  igma g ivrm n ïanja.  vars amzruy imvaR.  d azgrar n tiddi. ad arrv xf isqsitn ad 1.

mani igma bn bïïuïa ?

............................................................................................................................................................................................

2.

min igga bn bïïuïa umi imvaR ?

............................................................................................................................................................................................

3.

cpal ikka g uMuddu nns ?

............................................................................................................................................................................................

4.

min xf yals umi idwl sg umuddu nns ?

............................................................................................................................................................................................

5.

maymmi tuva ittxs ad immuddu aïïaã ?

............................................................................................................................................................................................

43

tasugrt 3 : ANNVMS

Tawgrat mm izlan n tlelli

Is tssnd imnvi nna mi ttinin «tin tzgzawt» ? iga imnvi amqqran gr imddurruyn d inzbayn imazivn g udrar n aïlaã anammas, asgÅas n 1932. Maca Is tssnd tamïïuät ittmnvan d imddurruyn s izlan g «tin tzgzawt» ? tAmïïuät nna, nttat ay igan tawgrat ult oisa n ayt sxman ! Maca, ma tms tmïïuät a xf isawl yils ? tga Tawgrat tamdyazt tamqqrant. izlan nns ssrgign imddurruyn acku da ttawin invmisn n imnvi sg udrar v^r wayaä, ar ttrnun tabvst g igrawaln ittmnvan g idrarn. Tawgrat ult oisa, tga taäëvalt. Illa Vurs Waddur axatar gr middn n udrar n Aïlaã. Tamdyazt nns, tsmsasa tiqbilin xf tayri n tlelli d tmurt.

44

tasugrt 3 : ANNVMS Tamawalt inu AmDDURRUY Anzbay Amzruy Tabvst Agrawal Tilelli

: : : : : :

abëëani iran ad ikks tamurt i middn. wnna ittmnvan d imddurruyn xf tmurt nns. aynna izrin ar t id kttin middn. tadusi, afud. wnna ur irin gar tanbaät. tidrfit.

Armas Ad Srsv amidag dat N twinst inmn 1. Tawgrat da ttini:  Timdyazin

 tallasin

2. tamdyazt n tawgrat da tsawal xf:  tanzruft

 asif

 tilelli

 ayyur

3. Tawgrat :  tga tamïïuät tanzbayt.  ur tgi tamdyazt tamqqrant.  UR tgI tanzbayt xf isawl umzruy.  ur tgi tamïïuät taäëvalt. 4. Izlan    

n tawgrat : ur da ssbvasn igrawaln. da ttawin invmisn gr inzbayn. ur ssrgign imddurruyn. ur da sawaln xf tayri n tmurt.

45

tasugrt 3 : assulvt

agllid yuba wiss sin

- is tssnm yan ugllid lli mi ttinin yuba wiss sin ? - yah, iga agllid amaziv n tizi tazaykut, maca ur fllas nlmid yat g tinml. is tufit ad av fllas tinit kra, a baba ? - iga yuba wiss sin yan ugllid amaziv bahra ittwassann g umzruy n tmazva. ittwassan s tussna nns mqqurn d isiggiln d idlisn nns xf mnnawt tsg^åin tussnanin lli vran middn g tmizar n ëuma d atina. adlis nns amqqran “libika”, yura t xf tmazirt nns. ikka tt in ugllid yuba wiss sin ar isawal mnnawt n tutlayin : ils nns tamazivt d tlatinit d tgrikit. tagldit nns nna ikkan uggar n sin ignarn n isgåasn, tzri akæ g ufra d ubuvlu. lliv immut ugllid yuba wiss sin, iskr as iwis “bïulumi” yat tmatart s uçëu ifkan tudrt i ukttuy nns. - tanmmirt a baba xf invmisn ad fulkinin xf umzruy nnv !

46

tasugrt 3 : assulvt tamawal inu tizi tazaykut tamazva Sin ignarn afra abuvlu

: : : : : :

akud, azmz. taqburt. ifriqya n iççlmä. ëboin. lhna tumrt.

Armas ad fkv tamrarut xf isqsitn 1- mad iga yuba wiss sin ?  agllid amaziv

 amva^R amaziv

 amarir amaziv

2- mas ittwassan yuba wiss sin ?  s umarg nns

 s tussna nns

 s tiddi nns

3- man ism ifka i udlis nns lli iskr xf tmazirt ?  libya  libu  libika

4- mnnawt tutlayin ad isawl yuba wiss sin ? mad gant ? ............................................................................................................................................................................................

5- mnnaw isgåasn ad ikka g tgldit ? ............................................................................................................................................................................................

6- mamk tzri tgldit nns ? ............................................................................................................................................................................................

7- mad iskr bïulumi lliv immut babas “yuba wiss sin” ? ............................................................................................................................................................................................

47

tasugrt 3 : ANNVMS

taj^ëëumt d usfti I. TIWILAWIN N UMGNU. 1. imdyatn. -

ma tzmmard mala tufid is tufid mc tvid

a baba ad iyi tsiwld xf yuba wiss sin?

- ittwassan yuba wiss sin s tussna nns tamqqrant d isiggiln d idlisn nns. - tanmmirt a baba xf unvmis ad ifulkin! - s taäfi a illi!. is tufid ad ....? = mala tufid ad ....? = ma tzmmard ad....? mc tvid....? 2. iluvma. Ad smdv imsawaln ad s tanmmirt - s taäfi - is tufid - mala tufid - ma tzmmard niv mc tvid. 1.

2.

3.

-..................................ad iyi tinid s minzi ittwassan imir n tgrst? - ittwassan s udfl d uãmmiä. -.................................. a baba -.................................. a illi. -.................................. a imma, ini iyi s mi ittwassan aïlaã n ammas? - ittwassan s iglmamn ivudan d upidus. -..................................a imma. -.................................. -..................................ad iyi tawsd ad bbiv abrid? - waxxa. -.................................. -..................................

ibbi: içwa 48

s minzi= s mi

tssnd= tssnt

tasugrt 3 : ANNVMS II. tawinst tasqsayt. 1. imdyatn s: is d ma - is - ma

tssnm agllid yuba wiss sin?

- yah, ntta ad igan - wah! ntta, d

agllid amaziv azayku.

is tssnd? = ma tssnd?

ntta ad igan

..............

= ntta, d

..............

Ad ariv tiwinas s tbridt yaänin amdya: - is tssnd agllid yuba wiss sin? - ma tssnd agllid yuba wiss sin? - is tsvid adlis n tmazivt?

ISKKILN N TFINAV G uçëu

...........................................................................................................................................?

- ma tçëid iskkiln n tfinav ittwavzan g uçëu? ............................................................................................................................................?

- is tssnd ivrm n walili? .............................................................................................................................................?

2. imdyatn s: ma ims....? - mad iga......? - min iona.....? - ini iyi, ma ims bn bïïuïa? - ini iyi, mad iga bn bïïuïa? - ini iyi, min iona bn bïïuïa? ma ims....? = mad iga .....? = min iona....?

49

tasugrt 3 : ANNVMS Ad ariv isqsitn n tmrarutin ad 1-...................................................................................................................................? tawgrat ad igan tamïïuät ittmnvan s izlan! 2-...................................................................................................................................? yugrtn, d agllid amaziv azayku. 3-...................................................................................................................................? lpajj bloid ad igan am^qqran n ëëwayã. agllid masinisa III. tizlvatin n usvun. imdyatn s : d - maca - ini iyi ismawn n igllidn d tgllidin n tmazva nna tssnd? - ssnv masinisa d yuba d yugrtn, maca ur ssinv tigllidin timazivin. Ad smdv imsawaln ad s d niv maca - is tsvid imassn n tvri? - sviv sin idlisn .................. këaä ilugn .................. yat tnakat.................. ur sviv tifilt. - ini iyi ismawn n tnfusin nna tssnd? - ssnv tallast n insi .................. wuccn .................. tallast n insi .................. uswu .................. ur ssinv tallast n umucc .................. uvëäa.

IV. imyagn g wusmid. ad zdiv, sniyv tiwinas immudda ssnn tsva llant lmdv

50

iskkiln n tfinav ! tnlmadin g turtit n ijddign. inlmadn kigan n ismawn n igldan imazivn. iyi imma aïïaã n tsurarin. bn bïïuïa vr aïïaã n tmizar.

tasugrt 3 : ANNVMS

Tirra I. asftu. ad ktiv aÄËià ad iga yuba wiss sin agllid amaziv g tmnaät n tmazva tazaykut g ifriqya n iççlmä. ittwassn s tussna d idlisn nns. II. asvzif n u^äëiã. ad szgrirv aÄËià s tguriwin ad anmuddu amqqran - tamdint n - n uslmd amnzu. igma bn bÏÏuÏa g Ïanja. Immudda vr kigan n tmizar. Assa, ttafn inlmadn tussniwin xf ummuddu n bn bÏÏuÏa g idlisn nnsn n tvri d idlisn n umzruy. ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………

III. afars n tirra. ad vrv tifrt, smdv s tmrarutin d yusin -

tifrt a, ism nns ……………………………………………… yura tt ……………………………………………… tsawal xf ……………………………………………… inlmadn n tinml sfugln akttuy n tlalit n bn bïïuïa. ass n ……………………………………………………………………… - inlmadn sfugln akttuy n tlalit n bn bïïuïa g ivrm n …………………………………………………………………………………..

alavi inlmadn n tinlm n bn bÏÏuÏa n Ïanja ad sfugln g tinml nnsn akttuy n tlalit n bn bÏÏuÏa ass n 24 bëayë 2005.

ad awsv s tmrarutin , ariv aÄËià ……………………………………………………………………………..…………….....………………………………… ……………………………………………………………………………..…………….....………………………………… ……………………………………………………………………………..…………….....…………………………………

szgrirv = ssivzifv assa ttafin inlmadn … = assa ar ttafan inlmadn… 51

tasugrt 3 : ANNVMS

Awrar

52

tasugrt 3 : ANNVMS

tanfust tagllidt n ubuvlu tkka tt inn g mad izrin kigan ayad, g yan uçavaë illan g ddaw yan udrar yattuyn, yat tgllidt ism nns tihyya. ran tt bahra imzdavn n tmazirt nns, acku ar tskar aynna mi tufa afad ad yili ubuvlu d tumrt g tmurt nns. yan wass, lkmn d invmisn n mas d yucka yan umdlu amqqran n tmmurvi, ad icc aynna ismvi wakal. gådn middn, azzln dar tgllidt nnsn lli ittwassann s tmusna nns, tnna asn : “ad ur tikãa^äm, dari asafar n tmukrist ad. rad nssrv yat takat mqqurn s ikccuän d urmmu iqqurn. kudnna d tlkm tmmurvi, rad tfrk i waggu d tirvi n takat tamç abrid yaänin” nkrn ayt tmazirt ar smunun ikccuän d urmmu iqqurn kra ikka yiä d wass, gin sis iwtta i tmazirt. tifawt zik, sllan middn i yat täaäa iggutn, annayn amdlu asggan n tmmurvi ar issntal tiït n tafukt, ig tillas i wakal. ssrvn takat, yawsasn waäu alliv tssutl i tmazirt. tkmä tugtt n tmmurvi, talli d ivaman trwl s tuggugt alliv tt lap. mmrn ayt tmazirt, njmn igran nnsn i tmmurvi, snimmrn tagllidt nnsn tihyya nna asn d ittawin abuvlu d tumrt.

tizlit Tamurt inu Ad ïïäv tilelli G wakal n tmurt inu ^frgv i tmazivt tamatart n yils inu Ad sbddv tiddi, Kkrv zik vr twuri inu Ur sulav tagufi Ad tvudu tudrt inu Msasav d wul inu Ad ur zlv içuëan inu win babas n babanu xf wakal n tmurt inu. 53

tasugrt 3 : ANNVMS Ad stiv abrid yudsn ittawin sg ivrm n ïanja vr ivrm n lgwiëa ad sskkv s uvanib grasn g tkaëäa 1.

^ïanja - tiïïawin - lpusima - taza - fas - mknas - mëëakc - tiznit ïaïa - gulmim - ïanïan - ãmaëa - bujäuë - ddaxla - lgwiëa.

2.

ïanja - lorayc - fas - mknas - mëëakc - agadir - gulmim - ïëfaya loyun - ãmaëa - bujäuë - ddaxla - lgwiëa.

3.

ïanja - lorayc - qniïëa - aëbaï - anfa - jdida - asfi - ãwiëa agadir - ïëfaya - loyun - buj^äuë - ddaxla - lgwiëa.

54

tasugrt 4

allas

tasugrt 4 : allas

amsawaä Timsarin n umzruy aD çëV IWLAFN, alsv timsarin

asgÅas n ...

managu ? tama n ....

ajdir, 17 ktubr 2001 ayur n .....

milmi ? Mani ? mantur ? g....

asslmd n tmazivt cutanmbir 2003 56

tasugrt 4 : allas

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

57

tasugrt 4 : allas

Tamazivt g tinml

g usgåas n 2003, ttwaëçmnt twura n tinml nnv i tmazivt pma ad ttwavr. Maëëa tinlmadin d inlmadn, immr wul nnsn, umi d asn itwanna unvmis a icnan. Tnna anv imma: “lxxu a tarwa inu, ad tzmmrm ad tarim s tfinav, ad tvrm g idlisn tutlayt d tmsna n tmazivt”. tëçm tifawt adlis nns itwasrsn xf tdabut, uca tili tãkæä g iwlafn, tmmal iskkiln i tmddukklt nns nadya: “Aqqam wa da, d askkil “yat”; win diha, d askkil “yaz”, maca iskkiln a snnj, ur tn ssinv. Tiwcca, xmi va nssnti ad nvr tamazivt, ad sqsiv aslmad inu xafsn”. Tiwcca nns, umi nëap vr tinml, inna anv uslmad: “assa imvar aïïaã, minzi knniw d imzgura i va issntin ad tvrm tutlayt n tmazivt g lmvrib”. Tamsirt tamzwarut, nvra gis amsawaä d tvri n uäëiã. tamsirt tiss snat, nvra gis tajëëumt d tirra. G umggaru, nvra awrar. “Ayyaw! mcpal immr wul inu umi lmdv ad ariv ism inu s tfinav !”

58

tasugrt 4 : allas Tamawalt inu Anvmis: rxbar. Tutlayt: ils, awal. Ad stiv tamrarut d yusin 1- g usgåas n 2003,  Tssnti immas n tifawt tqqar tamazivt.  Ssntin inlmadn n tinml n tifawt qqarn tamazivt.  Tssnti immas n tifawt tsvara tamazivt. 2- tëçm tifawt adlis nns pma ad:  tsskn iskkiln tssn i tmddukklt nns nadya.  tsqsa aslmad xf iskkiln nni ur tssin.  tssnvl maëëa iskkiln g walug nns.

ad arrv xf isqsitn ad 1- maymmi immr wul n tnlmadin d inlmadn ? ............................................................................................................................................................................................

2- man iskkiln tmla tifawt i nadya ? ............................................................................................................................................................................................

3- ma tuva tinlmadin d inlmadn zdat i 2003 qqarn tamazivt ? ............................................................................................................................................................................................

4- maymmi inna uslmad i inlmadn: “assa imvar” ?

............................................................................................................................................................................................

5- min tvra tifawt g tmsirt tamggarut ? ............................................................................................................................................................................................

59

tasugrt 4 : allas

tinawt n ajdir

asg^åas ad, am issiwl uslmad xnifëa. mnid as, nnsn xf tmazirt,

ku asg^åas, ittwagg ukttuy n tinawt n ajdir. s usulf ad, i inlmadn vifs. Ajdir, ntta, yan ivrm amççyan illan tama n illa yan udrar amqqran. imzdavn n ajdir ttwassnn s tnzbayt am timnaäin yaänin n lmvrib.

ass n 17 ktubr 2001, inna ugllid akswat mupmmad wiss ãäiã is “tamazivt, d adasil axatar n tdlsa tamvrabiyt”. irna g wawal nns; inna: “asmvr n tmazivt iga tamasayt tanamurt”. iqqan d i imzdavn akæ n tmurt ad amun g usmvr n tmagit nnsn. sg wass nna, tkcm tmazivt azmz amaynu. tinawt n ajdir, tëçm idirn ixatarn i tmazivt: tkcm tinml, ttwarayn as idlisn s iskkiln n tfinav, tettwaslmd tjëëumt d tussna nns. acku tirra ayd isbddan tutlayt xf iäaën nns. Tirra ad as yakkan ad tzri sg tsuta vr tsuta s tussna nns. am idirn, tëçm tinml am winna ëçmn imassn n umsawaä, lumn ttilifizyun. iddx, tinawt n ajdir tga asurif axatar g ubrid n izrfan n ufgan. acku, am wawal am tmurt, iqqan d ad tn npäu d ad tn nssmvur.

60

tasugrt 4 : allas tamawalt inu tinawt tadlsa tamasayt Tanamurt azmz asulf izrfan tanzbayt Lumn

: : : : : : : : :

awal amsuds xf ca uskkin. tussna. aynna ittasi ufgan n twwuriwin. tin tmurt. luqt. lmsibbt. aynna igan amur n ku yan. tamsnkart, lmuqawama. slawant akæ.

Armas 1- illa ajdir tama n :  fas

 imi n tanut

 ïanja

 Tazarin

 xnifëa

 Abïïu n wakal

 Izrfan n tmazivt

 Aëççum n tinml

2- tinawt n ajdir tettwagg xf :  Anmuggar n iysan

 Aëççum n wuggug

3- milmi tettwagg tinawt n ajdir ? ............................................................................................................................................................................................

4- May d yusan g tinawt n ajdir ? ............................................................................................................................................................................................

5- Smi içil ad tkcm tmazivt tinml ?

............................................................................................................................................................................................

6- May igan "am wawal am tmurt ?". ............................................................................................................................................................................................

7- Ma ak tsskti tinawt n ajdir ?

............................................................................................................................................................................................

61

tasugrt 4 : allas

abrid n tfinav

iägam, idda d unmhal n tinml s tdala nnv, yini av : « askka, rad darnv yack yan ukabaë n tfinav. rad dis imun yan uslmad, ad av isawl xf iskkiln n tfinav». assa, ikcm d ukabaë n tfinav ar ammas n tinml nnv. ittyara fllas « abrid n tfinav ». is t ka nçëa, nmmr sis kigan, nmun nn fllas. isawl av ilmma yan uslmad xf tfinav lli xf yad nssn imikk. g tgira n wass, ttwabäan idlisn n «tifawin a tamazivt» xf tnlmadin d inlmadn, ttwafkan asn ivunab d ikëëajn n iælan. tadgåat ad, rad alsv i imma d baba xf wass ad ihyyan lli zzriv. askka, rad iddu ukabaë n tfinav vr ivrman yaänin afad ad gisn iml iskkiln n tfinav i tnlmadin d inlmadn.

62

tasugrt 4 : allas Tamawalt inu Nmmr xf kigan

: nfë^p. : f. : bahra.

Armas ad fkv tamrarut n isqsitn ad 1- man anvmis d iwi unmhal s tdala?  akabaë n tfinav  idlisn n tfinav

 iskkiln n tfinav

2- mad ittyaran xf ukabaë ?  iskkiln n tfinav  abrid n tfinav

 avaras n tfinav

3- mad skrn inlmadn lliv d ilkm ukabaë ? ...........................................................................................................................................................................................

4- mad iskr uslmad lli d imunn d ukabaë ? ...........................................................................................................................................................................................

5- mad ittwabäan xf inlmadn d tnlmadin g tgira n wass? ...........................................................................................................................................................................................

6- ma rad iskr idir tadgåat ? ...........................................................................................................................................................................................

7- mani s idda ukabaë lidd askka ? max ? ...........................................................................................................................................................................................

63

tasugrt 4 : allas

tajëëumt d usfti I. Ad alsv kra n tmsart g wakud nns. imrnutn n wakud imdyatn: g tnuëçmt n unbdu nna izrin, nmmudda vr ifran. ku ass, da nttddu s udrar, da d nttavul vr ifran ku iä. yan wass, nmmudda vr lpusima dar xalti mnnac. ku ass, da nttddu ...... = ku ass, ar nttddu ..... = ku ass nttddu .....

}

tiwcca nns, askka nns, llidd askka,

nëap vr yill, ngmr d yan uslm am^qqran.

Askka nns = Tiwcca nns = Llidd askka.

ad ssudsv tiwinas, ariv aäëiã askka nns, ndwl vr agadir.  yan wass, nmmudda s tiznit.  nsva gis yat tsvnst bahra icnan.  1 g usgåas nni izrin, nmmudda s agadir.  ku ass, da nttddu vr yill n tavazut.  ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

Dwl = avul d, urri d. Tasvnst = taçëçit.

64

tasugrt 4 : allas iägam, iännaï, assnnaï, “askka “tiwcca

} }

iägam = iännaï = assnnaï

inna anv uslmad: ad d varnv yas ukabaë n tfinav”. Rad d darnv yack ukabaë n tfinav”. ad d vurnv yas ukabaë n tfinav”.

Askka, rAd ... = tiwcca, ad ...

aynas 3 innayr 2005 asinas 4 innayr 2005 Assa

askka / tiwcca

Ad smdv tiwinas s: iägam - iännaï - assnnaï - askka niv tiwcca 1-

....................,

sviv imassn n tvri.

2-

....................,

tmmudda tifawt vr walili.

3- irarn inlmadn tacamma n uäaë

....................,

ad svv imassn n tunnivt.

....................,

..................... ....................,

ad d tavul. ad alin adrar.

II. Ad alsv kra n tmsart g udvar nns. imrnutn n udvar imdyatn s: tama n

....................

- g

....................

- mnid

....................

illa ivrm n ajdir tama n xnifëa g aïlaã anammas. mnid as, illa yan udrar amqqran. munn gis middn sg iççlmä ar iffus n lmvrib ad ssfldn i tinawt n ugllid xf tutlayt d tussna tamazivt.

mnid as = arndad nns

65

tasugrt 4 : allas Ad vrv tiwinas ad, afv imrnutn n udvar 1- Nzzri tanuëçmt n unbdu g yan ivrm tama n tznit. nçë gis tiwizi n tmgra. Ku iä, da ittili upwac g usays mnid n unrar. 2- Tlla taddart nnv arndad n tmzgida.

III. tawinst tattwagt. Amdya: ssnn inlmadn iskkiln n tfinav. Ttwassann iskkiln n tfinav.

Ad Snflv tiwinas ad

Imassn n tvri

1. vzan imazivn iskkiln n tfinav g uçëu. ...........................................................................................................................................................................................

2. tura tifawt izwiln g tflwit. ...........................................................................................................................................................................................

3. isrs unlmad avanib xf tdabut. ...........................................................................................................................................................................................

4. svant tnlmadin imassn n tvri. ...........................................................................................................................................................................................

5. g usgåas n 2003, vran inlmadn tamazivt g tinml. ...........................................................................................................................................................................................

66

tasugrt 4 : allas

Tirra I. asnmarra. ad akzv 1- ad vrv 2- ad vrv

: (tavaïï) maca ad ariv : tavaät : (tasffa^ïï) maca ad ariv : tasffa^ät ad ssnv :

ä + t = ïï

1. ad vrv : (tawnnaïï) maca ad ariv : ............................. 2. ad vrv : (tavëuïï) maca ad ariv : ............................. ad bäuv gr tguriwin suslmdntmazivtdattmvurtutlaytdtussna. ...........................................................................................................................................................................................

II. asmad n uäëi^^ã. ad smdv aäëiã s tguriwin ad mnid, llig / lliv, g umzwaru, g umggaru, ddaw / sadu, sg, vr. ivra as idir ad ikcm ................ unçaë. ur tt gis yiwi, iqqim ................ n unçaë. ivra as tikklt tiss snat. ur as isli. ....... ................, yudf idir ................ tgmmi ad yawi tarançaë. inna agd yixf nns: “ikzin ad d aäëäuë”! ....... ................

III. afars n uäëiã. ad çëv iwlafn, ariv tiwinas

........................

..........................

...................................

......................................

....................................

67

tasugrt 4 : allas

Awrar

68

tasugrt 4 : allas

tizlit Tutlayt inu. Tutlayt inu, A tamazivt Tutlayt inu, A tamagit a tafsut n wawal a turtit n tasa g wakal nnm tgma d tayri g wakal nnm tvmi d tvri g wakal nnm tmvar d tlelli tuli, g ujnna n tmxsa. a tamazivt, a tamazivt a turtit n tudrt assa, ad cm nvr assa, ad cm nari ad npwwä tifinav pma ad trni ad tmvar ad tmvar, ad tmvar ad tssidd amaäal. tutlayt inu, a tamazivt tutlayt inu, a tamagit ad cm nvr, ad cm npsu g wul nnv, ad cm nççu.

69

tasugrt 4 : allas

tiwafitin ad çëv taflwit, afv timrarutin 1-

Mad i^çäayn, izgr i wasif ?

2-

ar zzigizv xf kkuç iäaën g tifawt, xf sin iäaën g uzal, xf këaä iäaën g tdgåat, mad giv ?

3-

päiv bdda, bzgv bdda ? mad giv ?

- afgan - imi n tanut - ils - tirgin

4-

amzwaru inu, ar sis cttav. wiss sin inu, iga askkil. wiss këaä inu, ar gis ttagmv aman. giv yan ivrm gr mëëakc d agadir. mad giv ?

5-

izgzaw g tagant, isggan g dar umzznzi izgåav g tgmmi mad iga ?

avrrabu n bn bïïuïa yiwä nn bn bïïuïa akal n ãbanya. Iwwt gis tagust. Aws as ad yaf agatu t ittqqnn vr tagust illan xf wakal n ãbanya.

70

- azzår

tasugrt 5

aznnmzal

tasugrt 5 : asnnmzal

amsawa^ä timyurin d tfugliwin ad çëv iwlafn, snnmznv

- zzugarn xf... - icna am ...

- izgÅav zund... - ila anct...

72

- ivzzif xf... - ibëbc am ...

tasugrt 5 : asnnmzal

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

73

tasugrt 5 : asnnmzal

Taslit n unçaë

Xmi ttili tzawa, imazivn ttggn urar i unçaë. Ttawin d sin ikccuän, ijj d azgrar wnniän d aquäaä, uca ssiëiän asn aëëuä n tslit. Ttasnt id trbatin timççyanin, uca kssint taslit nni, ggurnt sigs xf tudrin. Qqarnt izlan, nïïënt aman g ujnna. Assa, tnna iyi imma: “ugur a illi ad nsfugl s unçaë. Cmm, ad tisid taslit n unçaë, tirbatin d irbatn ad ggurn awarnawm g izurag, ad ttëuccn tamurt s waman”. Twc iyi ict n tslit d tazgrart, tssiëä as aëëuä azgåav, tgga as tacarbit d tazgzawt xf yixf, tbgs as s ubgas aw^rav. Umi tt isiv, tnna iyi tmddukklt inu nadya: “tiddi n tslit tujar tiddi nnm a tifawt, maca tiddi inu anict nns”. Nffv sg taddart nnv g w^aïïaã itnv. Tirbatin d irbatn ysin as: “Avnja issmlilip A ëbbi, ssu itt mlip! Avnja ittr bazin A ëbbi, arni tiççin!” Nkka maëëa ibridn d izurag. Nsgura s igran, mani nëap nëucc s waman. sg ssnni nysi taslit n unçaë g ujnna, uca niwi tt vr uxam mani ttngrawnt tfqqirin. Umi nudf nufa timvarin ggint afëfuë xf iyaçiän d iqnanyn. Ncca am n tnna. g tfugla n tslit n unçaë, tirbatin d irbatn imççyann ttirarn akd wayawya, tticcn i yijj wnnäni min varsn n tsurarin.

74

tasugrt 5 : asnnmzal Tamawalt inu Tazawa : razav, xmi ur iccit un^ça^ë. Ad nsfugl : ad ngg urar i unçaë.

Armas Ad stiv tamrarut d yusin 1- Xmi   

ttawi tzawa imazivn, Ttggn urar i tslit. Ssavn a^ïïaã ikccuän. Ttggn tafugla i unçaë.

2- Ass n tfugla, tifawt:  Tëucc tamurt s waman.  Tugur awarni trbatin d irbatn.  Tysi taslit n unçaë.

Ad arrv xf isqsitn ad 1- Min tssiëä immas n tifawt i tslit n unçaë ? ............................................................................................................................................................................................

2- Wi yujarn tiddi n tslit n unçaë ? ............................................................................................................................................................................................

3- Mani ëapnt trbatin d irbatn, umi ëuccn igran s waman ? ............................................................................................................................................................................................

4- Min ccint trbatin d irbatn g uxam n tfqqirin ? ............................................................................................................................................................................................

75

tasugrt 5 : asnnmzal

ass n tocuët

ass n tocu^ët, da tmlalan icirran g ubaraz n usun niv ivrm. Da ttilin zdmn yad ikccu^ä ^ n imqqrann d im^çyann. S ikccu^än nna, da tggan afa. Mc ur ixitr wafa nna, da vifs n^ïïun. Mc ixitr, ur da vifs n^ïïun. Da kkaln, ma ila wass, da ttazzlan, ar tt^äãan, ar svuyyun. da lssan tisunawin nnsn. Ku yan, da ittgga tasuna nns mimk ira. Illa ma ittggan tasuna n umucc niv tin uvlyas niv tin yizm. Illa ma ivmmun udm nns s ukffus. Da ttasin allunn. ku yan, da ittini ma ira s ta^äãa. Adday smdn urar xf wafa, da t sxsayn, pma ur i^t^tam^ç g iskkinn ya^änin. Da zrrin sg taddart vr taddart. Da ssawaln agd middn imqqrann. wnna asn igan kra, g ma izrin n wussan, da as ttrran iwaliwn nns s ta^äãa. Adday zrin, vr tiddrwin, da ttinzizn: “iä n tocuët aya. I^^ä akswat aya. ad nurar, ar nttinziz. Ur tlli tnba^ät awa!”. Da ttviman da tturarn sg uvlluy n tfukt ar d izri uzgn n yi^ä niv ugar. Icirran da ttirin kigan iä n tocuët. Xas da ttsmadn urar n yiä, da ttggunin win imal. Ur illi ma yufn urar xas tawwuri!

76

tasugrt 5 : asnnmzal Tamawalt inu abaraz : asays, asarag. Tisunawin (tasuna) : aynna ttggn icirran xf udm. ad t ffrn pma ad amçn udm n ca aänin. Tawwuri : lxdnt. Ismd : ikmml. Asulf : lmsibbt. Armas 1- is da ttirin icirran ass n tocuët?  yyih  Uhu 2- mani da tmlalan icirran ass n tocuët?  abaraz  Tigmmi 3- may ttggn icirran xf udmawn nnsn? ............................................................................................................................................................................................

4- May ttggn i wafa adday smdn vifs anäaw? ...........................................................................................................................................................................................

5- May ttinin adday zrrin sg taddart vr tayyaä? ............................................................................................................................................................................................

6- Ma asn ttinin icirran i imqqrann? ............................................................................................................................................................................................

7- ssiwl xf may ttggd g ca usulf yaänin. ............................................................................................................................................................................................

77

tasugrt 5 : asnnmzal

buylmawn

askka n wass n tfaska, ar ttili g tmazirt nnv yat tmyurt lli ittwassann s buylmawn. Iknna vrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n wava^ä niv win izimmr. Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund kra n wavaä niv izimmr, maca ur da ifttu f qquç n iäaën zund imudar. da ttmunan d buylmawn qquç n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm nns s iæfsan n takat ar kiv iga abrkan. wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk im^q^qurn. wiss këaä, ar ilssa timlsit n tmvart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmvart. Nkk, yuftn akæ dari buylmawn, acku ar iyi tsäãa tmlsit nns tabëbact uggar n tin tmaccut d tin tmvart. Ar ittffv buylmawn d ismunn nns g tzdwit, ar ttkkan tiåmma d idvarn. Ar tettrn iqaëiän. g uvaras, ar ittazzal buylmawn xf tarwa, yut s tiqqrt nns wanna ur irin ad as ifk kra. iv smdn tawada nnsn ivzzifn, ar ttddun s usays lliv a skarn kra n tmzgunt isawaln xf tmukrisin n ivrm nnsn. Llid Askka nns, ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili upwac ar kiv d tuli tafukt.

78

tasugrt 5 : asnnmzal Tamawalt inu Tamyurt Tazzanin Timlsit Abrkan Takat inmmtri Awlk Tazdwit Tuli d tafukt

: : : : : : : : :

loada. tarwa. a^ëëu^ä, iobann. asggan, uãïif. almssi. wanna itettrn i middn timlsit d tirmt d iqaëiän. ajjbir, amzawdu. akud ngr taçallit n tizwar d tinwutci. tfl d tafukt.

Armas 1- ar ittili buylmawn:  g loid am^çyan  g tocuët

 g loid n tfaska  g ixf n usgåas

2- ar ittgga buylmawn zund:  ilm  amudr

 tamvart  inmmtri

3- mnnaw ilmawn ad yakkan timlsit n buylmawn? ............................................................................................................................................................................................

4- managu ad ittffv buylmawn s tsukt ? ...........................................................................................................................................................................................

5- mad iskar g tsukt? ............................................................................................................................................................................................

6- ar ittiri umaru n uäëiã buylmawn uggar n ismunn nns. Max? ............................................................................................................................................................................................

7- is jju tçëit buylmawn? Siwl, tinit mad yufn, ntta niv taocuët? max? ............................................................................................................................................................................................

79

tasugrt 5 : asnnmzal

taj^ëëumt d usfti I. Ad snnmzalv. 1. Imdyatn s: zund niv am. Imllul wayyis a zund adfl. Imlel uyis a am udfl. Iga wasif zund agudi n irkan. Iga wasif am ugudi n irkan. Ad smdv tiwinas ad s zund niv am Yuzv uvrum a ........................ uçëu. Iqqur uvrum a ........................ açëu. Ivzzif umudr a ........................ ulvm. Isggan wudm n buylmawn ........................ amucc. Tvuda tpnjirt a ........................ tfukt. Tpla trbat a ........................ tafukt.

alvm

2. imdyatn s anct - ivzzif ..................... xf ..................... / izzugrt ...................... xf ................... / igzzul ................. xf................... / iquäeä ..................... xf ....................... - atig n ulitcin anct n win udffuy. - tla tifawt anct n nadya / anct n n tifawt anct n nadya. • ivzzif idir xf nadya d tifawt, maca igzzul xf masin. • Izzugrt idir xf nadya d tifawt, maca iquäeä xf masin. Ad çëv iwlafn, iniv tiwinas s ................ anct ................ ivzzif ................ xf ................ . izzugrt ................ xf ................. . igzzul ................ xf ................ . iquäeä ................ xf ................ .

80

5 DH

tasugrt 5 : asnnmzal II. Tafrast.

1.tafrast n i^ælan imdyatn: 1- titrit, dars taãffaät t a m l l a l t. Nadya, nttat, vurs taãffaät taçëwalt. 2- Da ikllu buylmawn udm nns s uklu abrkan. 3- tsva tifawt tackkaët tazwawwavt. Ad afv tifrasin n iælan g uäëi^ã ad ass n tfaska, ilsa idir tajllabit tamllalt d tëççit tawravt. Tifawt, nttat, tiëä tabdoit tazwawwavt d idukan ibrkann.

Ad çëv iwlafn, smdv tiwinas s tfrasin n iælan

Aäil ...............

Tafirast

...........

Taxsayt ...............

Açalim ...............

tadffuyt ..............

baïaïa ............... 81

tasugrt 5 : asnnmzal 2. tafrast n tiddi Ad smdv tiwinas imdyatn : 12345-

tavaät inu, vurs taskiwin tusdidin. Llan ixlidjn izgrarn g aïlaã anammas. Illa yan uvyul aåzzal g ugadaz n ivrm nnv. Llan waddagn iquäaän g tmazirt n ccinwa. Tubqal, d adrar amqqran.

tavaät

Iga ulvm amudr ....................... . insi, ntta, d amudr ....................... . g ääaë lbiäa, llant tzduvin ....................... .. Askkil “Ya”, d askkil ....................... g iskkiln n tfinav. Da ttggnt tpnjirin tislatin s ikccuän ....................... .

III. imyagn g warusmid. Imdyatn: Ku tagrst, da ikkat unçaë aïïaã. Aqqa ikkat unçaë aïïaã.

adrar

Ad ssftiv imyagn g twinas ad (sawl) .............................. tifawt s tmazivt ku ass. Aqqa .............................. s tfëanãiãt. Ku asamas, (urar) .............................. idir tawjja n uäaë. Aqqa .............................. tacamma n ufus. Ku tifawt, (su) .............................. titrit aæfay. Aqqa (su) .............................. atay.

82

tasugrt 5 : asnnmzal

Tirra I. asnmarra. ad bäuv gr tguriwin ismununlmadicwangruwrardtvridusgunfu. ............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra. 1. ad snnmzlv iwlafn, ariv tiwinas d yusan.

....................................................................... .

....................................................................... .

....................................................................... .

....................................................................... .

2. ad ariv aäëiã, snnmzlv tafsut d unbdu. ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

83

tasugrt 5 : asnnmzal

Awrar

84

tasugrt 5 : asnnmzal

invmisn anmuggar n ayt mgun ammas n wayur n mayyu, ar lssant trbatin n ayt mgun timlsa n twwuri, ddunt zikk s igran ad kksnt ijddign g illa waäu ijjan. ar ttinin willi zrinin, tkka tt inn zik yat tgllidt ivudan, tçça amud n ijddign g ubrid n tmazirt. sg wakud ann, kkrn d ijddign, sfalkin talatin akæ n tmurt nns. kudnna issnti wukus n ijddign, ar ttggan middn n tmazirt tamvra këaä wussan. ar ttmunn imzdavn n ivrman akæ g lqlot n imgunn. ar d ttawin tiçëbay d tçëçay nnsn ihyyan, ar ttinin izlan xf tmvra n ijddign. yan upwac ittwassann bahra g unmuggar n ijddign iga win tizzwa. g upwac ann, ar ttbëëamnt trbatin zund tizzwa xf irgazn nna itturarn s wallun d uvanim. tigira n wass, ar ttavuln middn vr ivrman nnsn, tumrt g wul. Awin didsn tifassin n ijddign d waman nnsn. ixatrn : imqqurn. tifassin : tiwckinin.

tizlit Taslit n unçaë -Taslit, wi tt yiwin ? -Wi as iggin taobruqt, -Issiëä as t isli,

-yiwi tt unçaë Issiëä as liçaë ? D va yuäan d ançaë.

Tlvunja, tlvunja Ad ilin izammarn Ad isu wakal

Tifucay n unçaë Ad tvmi tuga Ad yazzl ivzr

Taslit, a mmuvnja A ëbbi, ad ifaja Avnja, issmlilip A ëbbi, ssu it mlip! Avnja, ittr bazin A ëbbi, arni tiççin! 85

tasugrt 5 : asnnmzal

Iëççi abëbac

Nkk, ism inu iëççi abëbac. Vuri smmust n tgzzumin g tdist inu. Klu tigzzumin n tdist inu : 1. 2. 3. 4. 5.

tagzzumt n tama n idmarn inu, tga tazgzawt. tagzzumt tawravt, tlla tama n tgzzumt mm tsnnant. tagzzumt illan tama n tmqqrant, tga tamllalt. gr tgzzumt tawravt d tmllalt, tlla tgzzumt tabrkant. tagzzumt g tlla tsnnant, tga tazgÅavt.

Tawafit Nkk, d tamkrazt Ttddrv s imndi Zdvv g wul n tmurt Ilm inu, d abrkan Adis inu, iqäu. Ncc:...............................................

86

tasugrt 6

asnuml

tasugrt 6 : asnuml

amsawaä idrizn d umzruy ad çëv awlaf, snumlv t

tga....

nttat, d .....

tlla tama....

anct...

dars...... tiddi nns.....

88

vurs .... aklu nns .....

tasugrt 6 : asnuml

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

89

tasugrt 6 : asnuml

Iv^rm n liksus

assa, ittr anv uslmad ad d nawi tussniwin xf ca n iv^^rm azayku g lmvrib. Ku Ijj, yiwi d invmisn xf ca n ivrm nni issn. Masin, yiwi d invmisn xf ivrm n nku^ë ^ yudsn lpusima. Ziri, yiwi d, ntta, invmisn xf ivrm n tamuda illan zdat i tiïïawin. Tifawt, ra nttat, tiwi d invmisn xf ivrm n walili illan zdat i mknas. Ncc, rzuv g uslkim, uca ufiv aïïaã n tusniwin timaynutin xf ivrm n liksus nni skan imazivn izaykutn. ivrm a, nttaf it xf yict n twrirt, tama n ivzr n lukus. igåj xf ivrm n lorayc s këaä id kilumitr. Tuva zdvn gis aïïaã n igdudn am ifiniqiyn d iëumaniyn. tavrma n liksus tmvar. Tuva gis asays n umzgun d iradabn d ansiwn n tçallit d isugar n tisnt d usizv n islman d tirsal n ibrgmmitn d izurag ittwaklun s iwlafn icnan. iwdan nns, tuva ttggn takrza d usessu n wurtan d tgmrt n islman. Maca lxxu, ivrm n liksus, qqimn gis vas icacaë.

90

tasugrt 6 : asnuml Tamawalt inu Tussniwin Skan Tawrirt Igdudn Amzgun Tirsal Ibrgmmi Isugar / asagur

: : : : : : : :

invmisn. bnan, ggin tudrin. adrar amççyan. imzdavn n ca n tmurt. tirart n tmlalin, lmãëp. tismmacin. taddart tamqqrant. mani ttwagg tisnt.

ad stiv tamrarut d yusin 1- tiwi d tifawt tussniwin xf ivrm n:  tamuda.  walili.  tiïïawin. 2- ivrm n nkuë, yuds i:  mknas.  lorayc.  lpusima. ad arrv xf isqsitn ad 1- mani d yusa i^vrm n liksus ? ............................................................................................................................................................................................

2- man igdudn tuva zdvn g liksus ? ............................................................................................................................................................................................

3- min skan imzdavn n liksus ? ............................................................................................................................................................................................

4- minzi tuva ttddrn imzdavn n liksus ? ............................................................................................................................................................................................

91

tasugrt 6 : asnuml

Ivrm n ayt bnpddu

Adday tffvd tamazirt n warzazat, tkkd abrid ittawin vr ivrm n tlwat, tasga n wasif lmalp, ad tafd ivrm n ayt bnpddu. Ntta Yan g ivrman ivudan ittwassnn g umaäal, acku tfrg as lunisku. Ivrm n ayt bnpddu, ur gis qqimin imzdavn assa, maca ar vurs d ttddun middn sg tmizar yaän ad çën timitar n ivrman izaykutn ittwaskan s wakal. Ivuda kigan Ivrm n ayt bnpddu acku illa aguns n wurtan gr tnz¨ruft d udrar n aïlaÃ. Ivrm n ayt bnpddu skan t middn zik vas s wakal d ukccuä n isæla n tmazirt. Igudar nns gzan tn s ilqqiän ivudan am winna ittilin xf tkäift. kigan n ifilmn ay ttwaskarn g tmazirt n warzazat s umata, maca winna ittwaggn g ivrm n ayt bnpddu ttwassnn akæ g umaäal. Ivrm n ayt bnpddu ikcm g tngmi tamaälant.

92

tasugrt 6 : asnuml Tamawalt inu Tasga azayku frg tamatart tanzruft tingmi

: : : : : :

tama. aqdim, aqbur. stn, p^äu. aynna s nttisin kra n uskkin. ÃÃpëa aynna illan vur middn : tussna, amzruy, taçuri…

armas Ad stiv tamrarut d yusan. 1. Illa ivrm n ayt bnpddu :  Tama n wasif n tassawt.  gr warzazat d zagura.  tama n ivrm n warzazat.  aflla n udrar n aïlaà amqqran. 2. ivrm n ayt bnpddu :    

zdvn gis middn. ur ittwassn g umaäal. ittwaska s uçëu. ikcm tingmi tamaälant.

3. ivrm n ayt bnpddu :    

ittwa^ska s wakal d ukccuä. ur gis urtan ivudan. igudar nns, ur gzin s ilqqiän ivudan. da vurs d ttddun middn sg tmizar yaggugn.

4. ad rarv xf isqsitn ad. Mani g tlla tmazirt nnk ? Ma gis illan ? ma s ttwassn ?

93

tasugrt 6 : asnuml

Tinml n aïlaã amqqran

tinml yan u^dvar ilan atig mqqurn g umzruy nnv. taggug xf mëëakc s timi^äi n id kilumitr, tlla g talat n nfis g wammas n aïlaã amqqran. Tinml ad, av ssntin imwppdn d umvar nnsn lmhdi bn tumrt, abrid lli tn isslkmn i tnbaät. akud ann, ttwassn tinml s taska nns tatrart g ifriqya n iççlmä d ibirya nna mi ttinin ãbanya vila. tïïaf tinml ãäiãt n tggura. snat gisnt, mqqu^rnt bahra, ttwaskarnt s yat twwuri içiln. tiggura ad, ar ttawint s usarag agldan mi ssutln iv^rban, tsfalki t tzgzut lli gis illan. tiggura ann ya^änin, ar ttawint s yat tmzgida ixatrn mi issutl yan ugadir yattuyn. timzgida n tinml, ttwassan g uma^äal akæ s ufulki nns.

94

tasugrt 6 : asnuml tamawalt inu. Amzruy talat Taska içil ixatrn

: : : : :

ussan d isgåasn lli izrin d mad gisn ittwaskarn. igr g tama n udrar d wasif. aynna ibna ufgan. ifulki. imqqurn.

Armas ad fkv tamrarut n isqsitn 1. tlla tinml tama n :  agadir

 tarudant

 mëëakc

2. tlla tinml g : aïlaã amqqran

aïlaã amçyan

aïlaã anammas

3. mad iskan asun n tinml? ……………………………………………………………………………………................…………………………………

4. mani g ttwassan taska tatrart n tinml? ……………………………………………………………………………………................…………………………………

5. mnck n tggura ad tïïaf tinml? ……………………………………………………………………………………................…………………………………

6. mani s ttawint snat tggura timzwura ? ……………………………………………………………………………………................…………………………………

7. mani s ttawint tggura ann yaänin? ……………………………………………………………………………………................…………………………………

95

tasugrt 6 : asnuml

tajëëumt d usfti I. taggayt. 1. awtm Imdyatn s: a..............................

Anlmad

Aslmad

Amssasfr

2. tawtmt Imdyatn s: t..............................t

Tanlmadt

Taslmadt

Ad snflv Amdya: amucc Av^ëäa Apnjir Afrux Awssar atbir 96

tamucct .................... .................... .................... .................... ....................

Tamssasfrt

tasugrt 6 : asnuml II. amäan. 1. asuf Imdyatn s: a............ d t............ T

anlmad

taslmadt

tafullust n waman

askkil

2. asugt imdyatn s: i...... N d ti......iN

inlmadn

tislmadin

tifullusin n waman

iskkiln

Ad snflv Amdya:

aslmad Taslmadt

Apnjir Awssar tatbirt adlis taãffaät tackkaët

islmadn tislmadin ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................

97

tasugrt 6 : asnuml III. tamäffët. Imdyatn s: a

u - ta

t

Aslmad, içëa anlmad. içëa uslmad anlmad. Amucc, I^çça xf uvëäa. I^çça umucc xf uvëäa. Isva masin taãffaät. Tlla tãffaät g tckkaët n masin. Nkk, d anlmad = Nkk, giv anlmad. Ncc d unlmad = Ncc, munv d unlmad.

ad smdv tiwinas s tguriwin ad taslmadt, aslmad, tackkaët, adlis niv tivrmt. Isva idir yat.................... d yan .................... . tifawt d .................... nns, siwlnt xf ivrm n ayt bnpddu. Mas yusf, d.................... ivudan. Mas yusf d .................... nnv, mmuddan s ivrm n calla. Layla d .................... g tinml n ccrif amçyan.

Ad smunv tiwinas ad skan •

• “ayyuz a tifawt!”

Ufiv •

• kigan n invmisn xf umzruy n tmazirt nnv.

Inna iyi uslmad inu •

• inlmadn almmud n tmazivt g usgåas 2003.

Ssntin •

• imazivn aïïaã n ivrman g ma ayad Izrin.

98

tasugrt 6 : asnuml

Tirra I. asnmarra. ad ktiv aÄËià ad g tmurt nnv n lmvrib, nttaf aÏÏaà n ivrman izaykutn. Ivrman ad, ttwaskan g wakud izrin. Nitni, tticcn anv invmisn xf tudrt izrin. Iqqan d inlmadn ad ddun ad ÇËn tavrma tazaykut n tmazirt nnsn. II. asgzul n u^äëiã. ad s^gzulv aÄËià immudda idir, anlmad g tinml n bn bÏÏuÏa, vr ivrm azayku n walili. IÇËa gis kigan n tmitar n tvrma n lmvrib, am tirsal d iradabn imqqrann d wansiwn n umzgun. ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………...

III. afars n tirra. ad snumlv awlaf, ariv aäëiã ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................

nttaf = ar / da nttafa. Tticcn = ar / da akkan. aSgzul = asquäeä. 99

tasugrt 6 : asnuml

Awrar

100

tasugrt 6 : asnuml

taktbiyt

(timitar 1989)

Taktbiyt hati trvamt gis a tifawin Tga nn ixf v ignna zund aggu mac nttat tëça imassn n uzmz Ajjawu tnra t Taktbiyt biddnt ar av takka timitar N willi zrinin, willi ugrnin isndar Luln v udrar ffuvn d asafu v ufus Avaras d ugayyu ffawn, ul iga açawaä.

oli azayku (1942-2004)

Tiwinas iffrn Ad awsv s iskkiln d izwiln n tflwit, ad afv tawinst iffrn A 1

B 2

G 3

å 4

d 5

ä 6

e 7

f 8

k 9

æ 10

h 11

p 12

^x 14

q 15

I 16

j 17

l 18

m 19

n 20

u 21

r 22

ë 23

v 24

s 25

^ã 26

c 27

t 28

ï 29

w 30

y 31

z 32

ç 33

o 13

{16-15-15-1-20}{5} {24-1-22-20-24} {1-5} {20-25-25-20}{28-16-19-16-28-1-22} ………….............…. …. ………..........……… …..

…..............………

…………….............……….

{20} {28-19-21-22-28}{20-20-24} ….............… ………........……… ………............

101

tasugrt 6 : asnuml

tafukt n uÇËu n udrar aÏlaà ittwassn udrar n aÏlaà s kigan n iskkiln n tfinav d kigan n waluvn ittwavzn xf uÇËu. llan wunuvn n imudar d win middn n zik. ggutn wunuvn n wayur d tafukt g udrar n yagur illan tama n ukaymdn. ha yan g wunucn ittwavzn xf uÇËu. af tagzzumt nni ur illin g uÇËu n tafukt

102

1

2

3

4

5

6

tasugrt 7

assnzi

da Ttiriv kigan... maca... acku...

Ttxsv aïïaã... maca... minzi...

tasugrt 7 : assnzi

amsawa^ä AMUDDU ad çëv iwlafn, INIV ANzATN INU

nkk, da Ttiriv ad ttMudduv s udrar, acku... maca.....

104

ncc, ttxsv ad ttMudduv vr ivrman imqqrann, minzi....

tasugrt 7 : assnzi

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

105

tasugrt 7 : assnzi

ifri n ommaë

ku tanuëçmt n tfsut, ittffv masin akd twacunt nns pma ad ssaran. Asg^åas a, ^ïïfn abrid n ivrm n ufsu illan g tmna^ät n nna^^äuë. Inna asn masin : "aqqa ad nmmuddu, tikklt a, vr ifri n ommaë xf issiwl uslmad nnv". Umi dinn iwän, ufin imassnawn n tmitar qqazn g ifri nni. Isqsa masin ijj sigsn xf umzruy n ifri. Inna as umassnaw: “ifri a, gis a^ïïa^ã n tmitar xf iwdan izaykutn n lmvrib. tamnaät a, tssnti gis tudrt Zdat i 15 000 isgåasn. sg tmitar nni, nufa iwlafn n iwdan xf tãuäa^ë, d iwlafn n imudar am tavaät d ilw”. Inna as masin : “maca, timitar a, tticcnt anv drus n invmisn xf umzruy nnv”. Yarr xafs umassnaw nni: “uhu! aqqa Iwlafn a n tmvarin, tticcn anv aïïaã n invmisn xf tudrt nnsnt, minzi tuva tTiëänt aëëuä aqrqac, ttaglnt g iriwn nnsnt tisddyin icnan. Ttggnt, g ivalln nnsnt, timqyasin ivudan, rnnint g waçli n udmawn nnsnt s imassn n tçuli. isnimmr masin amassnaw, inna akd yixf nns : “wnni irzzun, ittssn !”.

106

tasugrt 7 : assnzi Tamawalt inu AmaSsnaw : wnni irzzun g tussna. Tikklt a : tawala a.

Ad stiv tamrarut d yusin 1. G tnuëçmt n tfsut n usgåas a, iëap masin d twacunt nns vr :  Ivrm n nnaäuë.  Ivrm n ufsu.  Ifri n ommaë.

ilw

2. isqsa masin amassnaw xf :  ifri n ulvm.  ifri n wa^äu.  ifri n ommaë. Ad arrv xf isqsitn ad 1- Mlmi tssnti tudrt g tmnaät n ifri n ommaë ? ...........................................................................................................................................................................................

2- Idar këaät n tmitar nni ufin imassnawn g ifri n ommaë. ...........................................................................................................................................................................................

3- Maymmi rzzun imassnawn xf tmitar g ifri n ommaë ? ...........................................................................................................................................................................................

4- mamc tuva ttddrnt tmvarin xf issiwl uäëiã ? ...........................................................................................................................................................................................

5- min ixs ad yini masin s wawal a : “wnni irzzun, ittssn !” ? ...........................................................................................................................................................................................

107

tasugrt 7 : assnzi

Amuddu n unbdu

Tigira Masin : idir : Masin : idir : Masin : idir : Masin : idir : Masin : idir :

Masin :

108

n usgåas, tmda tvuri. Isawl Masin i idir xf usgunfu n unbdu. Mani g trid ad tzzrid anbdu ? Ad munv d baba vr fëan^ãa ! Ima kyyin ? Nkk, ad dduv vr Mrzuga ! Mani g tlla Mrzuga ? Tlla g Tafilalt ! Maca is tssnd mani g tlla Tafilalt ? Uhu ! Ur ssinv a Masin ! Iwa ! dat ad tddud ad tisind timizar n wiyaä, iqqan d g umzwaru ad tisind tamurt nnk ! Max ? Acku, han ak sqsan ifëanãawiyn xf tmazirt nnk, ur ad tafd ma va asn tinid ! maca iqqan d ad nçë awd timizar n wiyaä ! afad ad nisin tamurt nnsn d tudrt nnsn ! iqqan d ad nç^ë tivawsiwin nna ur vurnv illin g tmazirt nnv ! maca, Tvçand a Masin, iqqan d ad nisin tamurt nnv! Maca ini yi, ma illan g Mrzuga ? Tlla gis tnzruft, llan igidutn d imdwan n waman, tlla tiyni… Middn nns ttwassnn s tinnubga d uëççum xf middn yaän. G mrzuga, da ttggan tizuzaf ivudan s uçëf, ar çïïan ikäifn s taäuät n ilvman… Mrzuga ttwassn g umaäal, ar vurs d ttddun middn sg tmizar yaggugn acku tzddig gis tudrt.

tasugrt 7 : assnzi tamawalt inu amuddu Imdwan Tinnubga Tanzruft Tizuzaf Aç^ëf

: : : : : :

assara, asikl. iglmamn n waman. tayri n inbgawn. ããpëa tiçrçay, açëf nna da lssant twtmin. nnquët.

Armas sti tamrarut d yusan 1. i^kka masin mrzuga:  yah

 uhu

2. ur iri Masin ad iddu vr Fëanãa acku :  ikka tt id yad.  Iqqan d zwar ad yisin tamazirt nns.  tsmmiä tmazirt n Fëan^ãa. 3. Ira Masin ad iddu vr Mrzuga :  Afad ad yisin idvarn içiln n tmurt nns.  acku ur taggug.  Acku tzdv gis ultmas.

4. Ini man tamazirt g trid ad tzzrid asgunfu n unbdu. Ini max allig tstid tamazirt nna.

109

tasugrt 7 : assnzi

imuzzar n uçuä

llan imuzzar n uçuä gr uzilal d dmnat. gan yan g idvarn fulkinin g tmazirt nnv. Twassann s täuëiwin nns attuynin. Ar d ïïaën waman n imuzzar ad sg tiddi n tmiäi d sin ignarn d mraw n id mitru . g unbdu, ar sis ttddun middn ad gis zuzwun, fjjijn g tagant nns ifulkin. tagant ad, tlla gis tugt n ibuvas itturarn iggi n waddagn. Maca, tawnnaät, ur gis tzddig zund zik, acku ar gis ggarn kra g inrzaf arras g waman, d ar ëççan addagn. Vmkann af d tmççi tagant, idrusn gis ibuvas acku ur a sul ttafan mad cttan. munn imzdavn n uçuä g yat tmsmunt afad ad afn afssay i tmukrisin ad ixcnn.

110

tasugrt 7 : assnzi Tmawalt inu timiäi d sin ignarn d mraw Ibuvas ar ggarn ixcnn tawnnaät

: : : : :

150. içoäaä. ar ttlupn. ihrcn. ku mad av issutln zund aman d wakal d waddagn d imudar.

Armas ad fkv tamrarut xf isqsitn 1. illa uçuä ngr :  agadir / ããwiëa

 bulman / buyblan

 azilal / dmnat

2. mad igan imuzzar ?  targiwin

 isaffn

 tiäuriwin

3. mnct n id mitru n tiddi ad illan g tiäuriwin ad ?  timiäi d këaä ignarn d mraw.  timiäi d sin ignarn d mraw.  timiäi d kkuç ignarn. 4. max afa ttddun middn s imuzzar n uçuä g unbdu ? ...........................................................................................................................................................................................

5 mad gis ttafan ? ...........................................................................................................................................................................................

6 mamk ad d tavul twnnaät ? max? ...........................................................................................................................................................................................

7 mad skrn imzdavn n uçuä afad ad fsin tamukrist n tmazirt nnsn ? ...........................................................................................................................................................................................

111

tasugrt 7 : assnzi

taj^ëëumt d usfti I. ad ssnziv. 1. Imdyatn s: acku - minzi - iddv. ivzr a, am tzubayt. n^ïïaën gis iwdan af^^ëa^ä. ivzr a am tzubayt minzi nïïaën gis iwdan afëa^ä. Taglmamt a, tga zund amdduz. da gis ttffin middn arras. Taglmamt a, tga zund amdduz acku da gis ttffin middn arras. Ntta, d amzwaru g tdala. Ar ipssu timsirin nns. Ntta, d amzwaru g tdala iddv da ipssu timsirin nns.

Ad zdiv tiwinas ad s: acku - minzi niv iddv Ur tssind mad ttinin middn a. Ur tssind tutlayt nnsn.

aæfay

...........................................................................................................................................................................................

Da itturar masin tawjja ku asamas. Ur da ttili tvri g usamas. ...........................................................................................................................................................................................

ttmuddun Iwdan vr lpusima. Icna yill n lpusima aïïaã. ...........................................................................................................................................................................................

da issa idir aæfay kigan. Ira ad imvar dvya. ...........................................................................................................................................................................................

iqqan d ad nfrg tawnnaät nnv. nttat ad igan tudrt nnv. ...........................................................................................................................................................................................

assa, ur tlli tifawt g tdala. yav tt ca. ...........................................................................................................................................................................................

middn = iwdan tawjja = tacamma

112

tasugrt 7 : assnzi 2. Imdyatn s : maca Tra tilila ad tirar tirart ad. Ur as tssin. tra tilila ad tirar tirart ad maca ur as tssin. Ixs masin ad yirar tacamma n uäaë. illa unçaë. Ixs masin ad yirar tacamma n uäaë maca illa unçaë. Tra iïïu ad tlmd tamazivt. ur vurs illi udlis nns. Tra iïïu ad tlmd tamazivt maca ur vurs adlis nns.

Ad smdv tiwinas ad Ilul ziri g nnaäuë, maca

..............................................................

Tra titrit ad tmmuddu s midlt, maca

.

..............................................................

Tra tifawt ad tddu vr turtit n ijddign, maca

.

............................................................

3. Imdyatn s: afad ad d pma Tëçm tifawt tarançaë nns. Ur tri ad tbdg s unçaë. Tëçm tifawt tarançaë nns afad ad ur tbdg s unçaë. Nkk, ttmudduv aïïaã. Xsv ad ssnv tamurt inu. Nkk, ttmudduv aïïaã pma ad ssnv tamurt inu. Ku ass, da tsswa tifawt tasklut n udffuy. Tra ad twc tayafut. Ku ass, da tsswa tifawt tasklut n udffuy pma ad twc tayafut.

Pma ad Twc = afad ad tfk.

113

.

tasugrt 7 : assnzi Ad ariv amzwaru n twinas ad ...................................................

pma ad iddu vr tinml.

...................................................

afad ad çën tifinav ittuvzan g uçëu.

...................................................

pma ad tssn ad tvr s tmazivt.

...................................................

afad ad d yas amzwaru g tinml.

Ad smdv tiwinas s acku - minzi - iddv - maca - pma niv afad ad. Ira masin ad isv adlis a .......................................... ur vurs atig nns. Ur tri nadya tazzla .......................................... nvan tt iäaën nns. Ur issin urba a ad isiwl .......................................... ur da iswingim. Txs nadya ad tëap vr tifawt .......................................... yuv tt ca. Tswa tifawt asafar .......................................... ad tggnfa. Ivra idir adlis a.......................................... ad issn amzruy n tmazirt nns.

II. Ad smunv tiwinas. Da Da Da Da Da Da Da

ttmuddun nttrmas ssflidv ssiridnt ittsuä nsmun tssfsay

114

i igäaä g isæla a. tafukt adfl. imallayn ggutnin s agadir . ijddign g tagant. ku min anv ittini uslmad nnv. tuvmas nnsnt këaät tikkal g wass. uzwu g umwan.

tasugrt 7 : assnzi

Tirra I. asnmarra. ad ggv “,” niv “.” g udvar nnsn asamas izrin ffvnt tnlmadin d inlmadn ad irarnt tacamma n uäaë g tagant Ufin dinn kra n irban ar ëççan tiãäwin n isæla ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………

II. afars n tirra. ad çëv awlaf, ariv max da ttiri tifawt d idir uluy n udrar

1-.………………………………………………….....……….. .…………………………………………………….........……..

2-.………………………………………………….....……….. .…………………………………………………….........……..

3-.………………………………………………….....……….. .……………………………………………………….........…..

4-.………………………………………………….....……….. .……………………………………………………….........…..

uluy n udrar Ad ariv a^äëiã ran aytma d istma ad mmuddun vr udrar, nkk riv ad mmudduv s uftas. Ad ariv inzatn inu. ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………

115

tasugrt 7 : assnzi

Awrar

116

tasugrt 7 : assnzi

tanfust Tirart n tivilt Yan wass, ar itturar skkur ntta d idir tivilt xf ugris. Isttuti Skkur idir, isrs t ddaw iäarn nns ar as ittini : “nkk Skkur! Skkur amqqran! Awd yan ur iyi iviy! Knu dati!” Iccä uäar i Skkur xf ugris, irdl. Inna as idir : “ur tmqqurd, a Skkur! irra k ugris! Agris imqqur vifk. Knu datas!” Inna as Skkur I ugris : “Agris! S tidtt, kyy d amqran !” Irar as d ugris : “Tafukt trra iyi! Ig trva, ar iyi tssfsay avulv d aman...” Inna as Skkur i tafukt : “tafukt! Rdlv idir ; Irra iyi ugris ; tssfsid agris ; is d Kmmin a igan tamqqrant.” Tnna as tafukt : “isignu, irra iyi! Da ittamma i içnçaën inu !” Inna as Skkur i isignu : “S tidtt, kyy a igan amqqran !” Inna as isignu : “uhu! Irra iyi uzwu!” Inna as Skkur I uzwu: “Kyy a igan amqqran, a azwu!” Inna as uzwu: “uhu! Irra iyi udrar!” isawl Skkur I udrar : “Ur illi wnna k irran, a adrar !” inna as udrar : “irra iyi usklu! Iddr xf tadawt inu, ar iqqaz s içuëan nns gr içëan inu!” Isawl Skkur I usklu : “Asklu! is d Kyy d amqqran ?” inna as usklu I Skkur : “yah a skkur! Ur illi wnna iyi iviyn ! Nkkin d amqqran n imqqrann!” Isawl as skkur I usklu : “uhu! Nkk, mqqurv vifk !” Yasi d Skkur aglzim, ira ad ibbi asklu, Maca ur t yudji idir, inna as : “Ad ur ttbid asklu, a Skkur! Ntta ayd av yikkin ma nttetca!” 117

tasugrt 7 : assnzi

afriwn mqqran, a mqqran mqqran amççan ! idda s wurti, yaf nnit igäaä, da ttirirn digs. inna asn: ”a aytma! Riv, riv, riv, riv, riv, riv, riv Afriwn, ad vuri ilin ad dduv g ignna, ad rrasv xf isæla nini izlan d isfafan g tifawt, ul isuln gnan ad akæ gin am ildjign g ubpir n tudrt fsun Riv, riv, riv, riv, riv, riv, riv afriwn ad vuri ilin.” oumaë ^ïïawã (ut a an^çaë, 1996) Ad afv ãäiãt n tguriwin g tflwit, ad tnt kluv a n a k t p æ n

m h m s i l w f

a w z x n b t i

s y r b a f c m

s j u m ç e u u

n l y n u ã ä d

a s m n ë a x a

w T I M I T a r

ad çëv taflwit n tfinav, afv taguri Ncc, d taguri giv ãäiã n iskkiln. Askkil amzwaru, ism nns “ya”. Askkil wiss këaä, illa gr “yay” d “yaç” Askkil wiss smmus, illa gr “yan” d “yar”. Nkk, d ism n min imsarn zikk. Ncc: 118

.................................................

f n d v n r g j

tasugrt 8

asmigl

tasugrt 8 : asmigl

amsawaä adwas d wutci ad çëv iwlafn, iniv ismigln

mc tram ad.... iqqan d ad.... ur d iqqan ad....

iv tram ad .... iqqan d ad.... yuf ad....

mala txsm ... iqqan d ad ....

120

tasugrt 8 : asmigl

• tivri • tajëëumt d usfti • tirra

121

tasugrt 8 : asmigl

tungimt ivudan g udwas icnan

Ncc, d idir, ttxsv a^ïïaã tunnunt. Tnna iyi imma: “aqqa tunnunt tcna bahra i udwas. Wnni tt ittggn, ifrrg i arrimt nns sg w^aïïan, ttili tungimt nns tfulki. S man aya, yif ak, a memmi, ad tt ttggd ku ass.” Nmsasa ncc d imddukkal inu ad nddu ad nirar tinis g usays n tinml nnv. umi nffv, niwi kidnv titrit. inna anv baba: “qqnt as tisila, ssiëät as aëëuä n tunnunt, maca, varwm ! arrt as taynit! ur ttjjam tt ad tçwa abrid upds’. Umi niwä vr usays, nufa dinn aïïaã n imirarn ttirarn. Ku tagrawt min ttirar. Ina, ttirarn tacamma n uäaë, inin, ttirarn tacamma n ufus, tinin, ttazzlnt. Ncc d imddukkal inu nssnti nttirar tinis. Umi nsala, ismun anv uslmad nnv, uca inna anv: “ma tssnm tizi n tunnunt ?”. nniv as : “wah ! aqqa wnni tt ittggn, ifrrg i arrimt nns sg wa^ïïan, isdusu ivsan nns, isvudu adwas nns, ttili vars vana ad itc g warndad”. Inna iyi uslmad: “ayyuz a idir !”. irni uslmad nnv inna: “ irart g warndad, aqqa knniw va yilin d iran n tiwcca. Ïïft g tunnunt nwm, pma ad tilim am imirarn imqqrann, issilin acnyal n lmvrib, amacnaw: nawal lmutawkkil, saoid owiïa, hicam lgrruj, d yusf mxïaëi, maca mala txsm ad tzwrm, varwm ! ur ttettut tivri nwm, aqqa iqqan d varwm ad tvrm g warndad”.

122

tasugrt 8 : asmigl Tamawalt inu Tungimt Tunnunt Adwas Nmsasa Asays Isdusu Tzwrm

: : : : : : :

loql. maëëa anawn n tirart. ããppt. ngga awal. azzarg mani ttirarn iwdan tunnunt. issqsap. tnjpm.

Armas Ad stiv tamrarut d yusin 1. Tunnunt tcna i udwas, minzi wnni tt ittggn:  Ttili arrimt nns d tungimt nns tcna.  Ittili waïïan g arrimt nns.  Ur ittili icna g udwas d tungimt nns. 2. Imsasa idir d imddukkal nns ad:  Qqnn tisila i titrit.  Irarn tinis g usays.  jjn titrit ad t^çwa abrid. Ad arrv xf isqsitn ad 1. Min tuva ttirarn imirarn g wansa n tinml ? ...........................................................................................................................................................................................

2. idar kkuçt n tiziwin n tunnunt. ...........................................................................................................................................................................................

3. maymmi iqqan d vr tnlmadin d inlmadn ad ïïfn g tunnunt nnsn ? ...........................................................................................................................................................................................

4. idar këaä n iran nni issilin acnyal n lmvrib g umaäal. ...........................................................................................................................................................................................

5. min iqqan d vr idir d imddukkal nns ad ttggn pma ad zwrn g tivri nnsn ? ...........................................................................................................................................................................................

123

tasugrt 8 : asmigl

yuf waray asujji

i^älli, insa idir la yuki s wugl. xas iffu wass, tiwi t mays vr uäbib. ur as tiwä twala allig inna ixf nns da d ittiqqs. izzri as uäbib, yufa vurs yan wugl issnti t ukämuã. inna as: - la ttirid taäfi, yak? ismussu idir ixf nns sg uflla vr izdar. irna uäbib inna as: - aori nnk allig ufiv vurk xas akämuã amççyan. Ntta, la as issesfar imi, ar as isawal xf ukämuã d ma ittgg i wuglan. inna as: - sg ssya vr dat, ssktti ixf nnk is utci ibäa xf sin: illa wnna yakkan tadusi i tuvmas, am tiglay d uksum d islman d tiklilt; yili wnna yakkan tadusi i ukämuã am ccklaï d tçuäi d wutci amaçuä s umata. wnna ittettn kigan n tamimt, han akämuã da as issiv tuvmas. mc ur issird ufgan tuvmas nns dffir n wutci, s tnvda gmi illa ufliyyuë, ad yaf ukämuã ma ira. iddv içil ufliyyur. ntta a inqqan tabaktirit ittviman g tuvmas dffir n wutci. allig ismd tawwuri nns, inna as uäbib: - ur sar ad ttettd taäfi, s umata g yiä. Agd mc tt tetcid iqqan ak d ad tssirdd tuvmas nnk. isgunfa idir, ur iqqim wugl la as ittqqs. inna as i immas: - ur sar ad ttuv tarda n tuvmas dffir n wutci!

124

tasugrt 8 : asmigl Tamawalt inu Aray issnti Akämuã Ismussu Tadusi Afliyyuë tAbaktirit Ismd taçuäi

: : : : : : : : :

aynna ittgg ufgan afad issinf i wa^ïïan. ibda. ssusa. iprrk. jjhd. ntta a yakkan tadusi i tuvmas. aynna ittviman g tuvmas dffir n wutci. ikmml. taäfi, lplwa.

armas 1- llig as ipëëa wugl i idir, iddu vr:  uslmad  ubaraz  uäbib 2- ma yufa uäbib vr idir?  adxcam  akämuã

 tinml

 buykrusn

 tawla

3- mani g ttilin iskkinn yakkan tadusi i tuvmas? ............................................................................................................................................................................................

4- Ma ittawsn i ukämuã ? ............................................................................................................................................................................................

5- Milmi d iqqan ad issird ufgan tuvmas nns? ............................................................................................................................................................................................

6- Smi içil ufliyyuë? ............................................................................................................................................................................................

7- Ma yufn ukus n wuglan mad asujji? Max? ............................................................................................................................................................................................

125

tasugrt 8 : asmigl

adwas

Iv tram ad tdusm d ad tffuqsm, iqqan d ad tskrm tivawsiwin ad d iddan: g umzwaru, illa fllawn ad tcttam tirmt tasakart zund tifyyi taçgåavt, tifyyi tamllalt, icakan, igumma, aæfay d tlussi. Ad ur tettum islman acku gisn kigan n ifitaminn. Tiss snat, yuf awn ad tskarm tunnunt am tawada, tazzla, ucuf niv tawjja n uäaë. maca iqqan d ad zwar tssrvam tavããa nnun, d ad ur tssam aman ar kiv tsmdm tunnunt. Tiss këaät, iqqan æn d ad tslilim s usrrad ku ass, tlsim timlsit izddign. Iv rad tcttam, ad ur tettum ad tssiridm ifassn nnun, iv tsmdm matca, tssirdm tuvmas. g umggaru, ad sar ur tettum akud n tgzi nnun, acku tigzi ad ittqiln afgan sg kigan n tmuäan xcnnin zund tamaäunt n turin, d ukucm, d tusut n igiä d buykrusn. Wid, ad igan ismigiln lli s d iqqan ad tnn tssnm iv tram ad tgm imdwasn. Ad ur tettum ad tn tinim i winn d tinn lli tn ur issinn.

126

tasugrt 8 : asmigl Tamawalt inu Iqqan d ad tskrm tavããa Asrrad Tuvmas ismigln Buykrusn

: : : : : :

illa fllawn ad tskrm. ivsan n ddat. ããabun. uxsan. tivawsiwn nna yufn ad tnt nskar. ïïiïanuã.

Armas 1. tirmt tasakart:  tirmt ittuskarn  tirmt iggutn 2. qqil:  vama  frg 3. akud:  imir  tasragt

 tirmt idrusn  tirmt ilan anawn  qql  qqn  tasut  tizi

4. mad d isawal umaru n uäëiã ad, middn mqqurnin niv wid mççiynin? ............................................................................................................................................................................................

5. ma xf isawal uäëiã ad? ............................................................................................................................................................................................

6. ssufv d sg uäëiã tivawsiwin fulkinin i udwas. ............................................................................................................................................................................................

7. fk annay nnk/nnm xf ismigln n umaru n uäëiã. ............................................................................................................................................................................................

8. fk ismigiln yaänin nna fulkinin i udwas. ............................................................................................................................................................................................

127

tasugrt 8 : asmigl

tajëëumt d usfti I. ad fkv ismigiln. Imdyatn: Mala txsm ad tmvarm, ttettat islman!. ^iv tram ad tdusm, ssayat aæfay!. Mc tram ad tsizdigm tuvmas nnun, ssiridat tnt ku ass!. Ad smdv tiwinas ad s imyagn Iv tram (dus)

............. ...................,

mc tramt (vudu)

(cc)

............. ...................,

Mala txsd (siwl)

...................

aksum amllal d uzgåav !

twnnaät, (ççu)

............. ...................,

...................

s tmazivt, (vr)

isæla!

...................

adlis a!

ad çëv iwlafn, ariv ismigiln

.................................................................. .

.................................................................. .

.................................................................. .

.................................................................. .

ad fkv = ad wcv 128

tasugrt 8 : asmigl ad ssftiv imyagn g twinas Imdyatn: 1- Da svudun waman tudrt! 2- ar tããiäin tçuäi tuvmas! 3- ssidusn islman tavããa! 1- (aän)

..............................

2- Isæla, (svudu)

aman ur zddignin adis.

..............................

tudrt, (sizdig)

..............................

aäu, (siçil)

..............................

3- (sfsi)

..............................

tafukt adfl.

Ad çëv iwlafn, smdv tiwinas Aman ad, zddign. Winn, ur zddign.

islman ad, vudan. Winn, ur vudin.

..................................

..................................

..................................

...................................

..................................

..................................

..................................

...................................

taçuäi = tamimt, taäfi. 129

tasugrt 8 : asmigl II. tawinst tanabawt.

Ad snflv tiwinas am tid Da ittiri ziri tunnunt. Ur da ittiri ziri tunnunt. ttxs massa yamna ad tsu tifawt aman ur izddign. Ur ttxs massa yamna ad tsu tifawt aman ur izddign. ar ttiri titrit ad tgzi. ur a ttiri titrit ad tgzi.

Da ittiri karim ad ig iluvma nns. ............................................................................................................................................................................................

Ar issrku idir ifassn nns. ............................................................................................................................................................................................

ittettu ziri ad issird tuvmas nns. ............................................................................................................................................................................................

da ssrkun icirran aman. ............................................................................................................................................................................................

ar ttffin arras g wasif. ............................................................................................................................................................................................

ittxs mas pmmu ad tçwa titrit abrid upds. ............................................................................................................................................................................................

130

tasugrt 8 : asmigl

Tirra I. asnmarra. ad bäuv gr tguriwin vudanttuvmasnidir,datntissiridkuass. ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra. Ad çëv iwlafn, ariv tiwinas

..............................................

..............................................

................................

........................................

Ad ariv a^äëiã tumç tawla idir. ^ari aäëiã, tinid gis ma d iqqan ad t igg d ma d iqqan ad ur t iskr. aws i yixf nnk/nnm s tguriwin ad: yuf ad, iqqan d ad, ixs ad yuf ad ur, iqqan d ad ur, ixs ad ur iv ur / mc ur / mala ur ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

131

tasugrt 8 : asmigl

Awrar

132

tasugrt 8 : asmigl

tanfust uccn d insi Ijj n wuccn d ijj n insi, varsn ict n tsraft. ëapn ad ajjwn, ad ksin imndi. ëçmn tasraft, i^äëa insi, iccaë as d i wuccn tixuncay. umi va isala, inna as insi : ‘ssili iyi a ommi uccn’. inna as wuccn : ‘uhu !’. inna as insi : ‘iwa, umi tugid, arra iyi d azgaw, ad ak d ggv gis drus n upmmum, awi t i tarwa inu’. Umi iïïf azgaw nni, yudf gis, uca yarr d xafs apmmum, inta gis ixf nns. issili wuccn azgaw nni, irbu t xf uorur nns, ittvila as d apmmum. Alami yiwä vr warraw n insi, nnan as: - mani illa babatnv ? - arriv xafs g tsraft. Avawm cway n upmmum ad tvççm ! dinn, iffv d insi sg uzgaw. Inna as: -ahah, a ommi uccn ! ur ssagåad tarwa inu !

tiguriwin timrgalin g tflwit ad, af tiguriwin, tklud tnt

Ibawn, adif, avu, tisnt, aäil, avrum, tadffuyt, açalim, islman, azmmur, taxsayt, tazart. Ad ak/am d qqimn kkuç n iskkiln, gg sisn yat tguri tamaynut ittinin : « mc ur llin, ur tlli tudrt ». T A D F F U Y T

A A V U L I Ä A

T A Z M M U R X

R I S L M A N S

A V r U m A F A

Z I B A W N I Y

A Ç A L I M D T

T I S N T M A N

133

tasugrt 8 : asmigl

tanfust oli butkyuät Umiyn d umiyn is idda yan wass oli butkyuät iççu tazart, yini as: “iv d ur tmmvit askka, rad km bbiv s tcaqquët n id xali, fkv km i tlvmin n id ommi.” llidd askka, yaf nn tazart tmvi d, yini as dav: “iv d ur tnwit askka, rad km bbiv s tcaqquët n id xali, fkv km i tlvmin n id ommi.” Lliv d inkr, yaf nn tazart tnwa. ivli s iggi n waddag, ar ictta. Ar ictta, ar ictta, alliv as ibzg uplig. Yam^ç t ungaz, ar isvuyyu. islla as insi illan g ddaw waddag n tazart, yini as: “vmkad ar ak immal is ur ifulki ad ttirit tavawsa iv ur tlkim tizi nns!” .

134